Forum
Forum, Latince'de "açık alan" ya da "pazar yeri" anlamına gelen sözcük. Köken olarak herhangi bir Roma kenti ya da kasabasında, ticaret, hukuk, yerel yönetim işlerinin, zaman zaman da dinsel törenlerin gerçekleştirildiği açık alanı tanımlayan forum, birçok açıdan Yunan agorasına benzer; ancak forumda mekân, birbirine bitişik çoğunlukla da önceden belirlenmiş eksenler boyunca sıralanan yapılarla daha keskin çizgilerle belirlenmiştir. Roma İmparatorluğu'nun son döneminde yapılmış forumlarda, açık alanın çevresi paralel sütunlarla sınırlanmıştır; bazı forumların yanı başında İupiter (Jüpiter-Zeus) ya da Mars (Ares) onuruna yapılmış tapınaklar yükselir. Tipik bir Roma torumu ticaret yapıları, tapınaklar, bazilikalarla ticari ve yasal işlerin yürütüldüğü geniş mekânlı, çatılı yapılar) çevrilidir. Çoğunlukla, birer askerî garnizon kenti olarak kurulan, belirli bir plana göre tasarımlanmış kentlerde forum, cardo denen kuzey -güney doğrultulu cadde ile decumanus denen doğu -batı doğrultulu ana caddenin kesişme noktasında yeralır. Romalı mimar Vitruvius (etkin olduğu dönem, İ.Ö. 46-30), forumun kalabalıkları alacak kadar geniş, ancak kitlelerin içinde kaybolacağı kadar da geniş olmayacak biçimde yapılmasını önermiştir; ona göre forum oranlan 3:2 (uzunluk-genişlik) olmalıdır.
Eski Roma'da Forum, Capitolino tepesinin doğusu ile Palatmo tepesinin batısındaki eski forumun özel adıdır. Forumun yanıbaşında, Tabularium, batısında Concordia, Vespasianus ve Saturnus tapınakları, doğusunda Vesta rahibeleri evi, kuzeyinde Curia ve Aemilia bazilikası, Forum alanı içinde geniş Giulia bazilikası, Castore ile Polluce ve Divus Giulius tapınakları, Augustus kemeri, Septimius Severus kemeri, tutsak alınan düşman gemilerinin pruva bölümleriyle süslenen konuşmacı kürsüsü Rostrum yeralır. Forum, Roma'nın yönetsel ve tüzel kalbi gibidir. Augustus, Nerva, Vespasianus ve Traianus gibi imparatorlar, art arda dev, görkemli forumlar yaptırmışlardır; en büyük forumu yaptıransa Traianus'tur. Bu forum, Vitruvius'un 3:2 ölçeğine göre, Apollodorus ve Damascus tarafından tasarımlanmıştır; ölçüleri. 280x190 m'dir; 10 hektarlık bir alanı kaplar.