Kaya balığı ve Horozbina
Kaya balığı ve Horozbina, genellikle sığ sularda yaşayan, birbirine oldukça yakın akraba iki balık grubunun üyeleridir. Bazıları bir karış suda bile görülebilir. Ama tehlike anında yerlerinden ok gibi fırladıklarından, yakalanmaları kolay değildir. Kuyruğa doğru yanlardan basıklaşan kaygan gövdeleri uzun bir koni, kuyruk ve göğüs yüzgeçleri yelpaze biçiminde, başları küt, gözleri iri, dudakları kalındır. Koyu yeşil, kahverengi ya da siyaha yakın koyulukta olabilen renkleri bulundukları ortama göre önemli ölçüde değişebilir. Ayrıca gövdeleri çeşitli desenler ve beneklerle bezenmiş olabilir. Yaşadıkları bölgeyi türdeşlerine karşı savunma davranışı her iki balık grubunda da görülen ortak özellikler arasındadır.
Karın yüzgecinin konumu horozbinaların ayırt edilmesini kolaylaştırır. Bu yüzgeç gövdenin alt yüzeyinde o kadar önde yer alır ki, solungaç kapağının arka ucuyla hemen hemen aynı hizadadır. Sırt yüzgeçleri başın bittiği yerden kuyruk yüzgecine kadar uzar. Gövdeleri pulsuzdur. Bazılarının başında dokunaçlar bulunabilir. Karadeniz dışında Türkiye’yi çevreleyen bütün denizlerde bulunan bantlı horozbina (Blennius gcıttorugine) 30 santimetreye erişebilen uzunluğuyla Akdeniz’de yaşayan en iri horozbina türüdür.
Kaya balıklarının dokunaçları yoktur ve kaynaşmış olan karın yüzgeci dibe tutunmasını sağlayan bir vantuz işlevi görür. Sırtında iki yüzgeç vardır. Genellikle dişiye göre daha renkli olan erkek, boş bir kabuk ya da bir taşın altını dişinin yumurtlaması için hazırlar ve bırakılan yumurtaların başında nöbet tutar. Sık sık bir dişiyi elde etmek için dövüşen erkekler görülür. Atlas Okyanusu’nun Avrupa kıyılarında rastlanan kristal kaya balığı (Crystallogobinus linearis), o denli küçük ve saydamdır ki, eskiden başka bir tür balığın yavrusu olduğu sanılmıştır.
Bazı kaya balıkları tatlı sulara da girer ya da tatlı sularda yaşar. Bunlardan Filipinler’de görülen ve uzunluğu genellikle 11 milimetreyi geçmeyen Luzon kaya balığı (Pandaka pygmaea) yeryüzünün bilinen en küçük balığıdır.
Kaya balıklarının tropik bölgelerde yaşayan türleri daha parlak renkleriyle dikkat çeker. Bunlardan bazıları, bazı lapinalar gibi iri balıkların asalaklarını yiyerek beslenir.
Kaya balıklarının Türkiye’yi çevreleyen sularda yaşayan 30’a yakın türü vardır. Bunlar arasında en irisi olan kurbağa kaya balığı (Mesogobius batrachocephalus) Karadeniz ve Marmara Denizi’nin yanı sıra Terkos Gölü’nde (Durusu) de saptanmıştır. Bu türün uzunluğu 35 santimetreye ulaşabilir. Uzunluğu 12 cm olan tatlı su kaya balığı (Proterorhinvıs marmoratus) Ege Denizi’nin kuzey kesimi, Marmara ve Karadeniz’in yanı sıra İznik, Manyas, Ulubat, Sapanca, Terkos, Büyük ve Küçük Çekmece göllerinde de yaşar.
