Kontaklens
Kontaklens, Gözyuvarının üstünde saydam tabakaya (kornea) değecek biçimde yüzer durumda kalarak görme kusurlarını düzeltmesi için hazırlanmış cam ya da plastik mercekleri belirten terim. Kontaklensler (kontakt lens ya da kısaca lens de denir), aynı zamanda da gözdeki bir kusuru gizlemek için, gözü değişik renkte göstermek için, gözün elektrik verimini ölçmek için, bazı göz hastalıklarını incelemek ya da tedavi etmek için de kullanılırlar.
XIX. yy. sonlarında zaman zaman kaba kontaklensler kullanılmış olmakla birlikte, kontaklenslerin kullanımı ancak 1940 yıllarında, ilk plastik kontak lenslerin bulunmasından sonra yaygınlaşmıştır. Başlangıçta, yalnızca cam ya da plastikten, gözün kalıbı alınarak yapılan ve gözakına (sklera) dayanan sklera camları yapılmıştır. Gözün aşağı yukarı bütün yüzeyini örten ve gözyuvarı üstünde gözyaşının hareket etmesini önledikleri için, sık sık değiştirilmesi gereken yapay bir gözyaşı çözeltisinin kullanılmasını gerektiren bu camlar, günümüzde, gözkapağı ile gözyuvarının birbiriyle temasını önlemenin zorunlu olduğu göz enfeksiyonları ve yaralanma olguları dışında, çok ender kullanılmaktadır.
Göz yüzeyinin çok daha küçük bir bölümünü örten ve gözün kendi gözyaşı tabakası üstünde yüzen saydam tabakaya dayalı kontaklensler, ilk olarak 1940 yıllarının sonunda kullanılmaya başlanmıştır. O yıllarda sert plastikten yapılan ve her gün çıkarılarak mikroptan arındırılması gereken bu kontaklenslerin yerini, 1970 yıllarında ince, daha yumuşak plastikten yapılma, suyu emebildikleri için daha büyük esneklik kazanmış, aynı zamanda da gaz geçirgenliği son derece yüksek kontaklensler (kan damarları içermediğinden bütün oksijenini havadan almak zorunda olan saydam tabakaya yeterli oksijenin ulaşmasına olanak veriyor, bu nedenle çıkarılmadan uzun süre kullanılabiliyorlardı) almıştır. En yeni lenslerse, son derece ince ve esnektirler; birkaç hafta, ya da daha uzun sürelerle çıkarılmadan rahatça kullanılabilmekte, söz konusu süreler sonunda çıkarılıp temizlenebilmektedirler.
Hem sert, hemde yumuşak kontaklensler, saydam tabakadan yansıyan görüntünün keskinliğini ölçen ve saydam tabaka yüzeyinin biçimini kesin olarak belirleyen, "oftalmometre" adlı aygıtla saydam tabakanın kenarlarını haritalama işlemi tamamlandıktan sonra takılırlar. Yumuşak kontaklensler, saydam tabakanın yüzeyine sımsıkı yapıştıkları için, saydam tabakanın biçimindeki bir anormallikten ileri gelen astigmatlığı düzeltemezler. Dipte incelen yumru biçiminde (torik) yumuşak kontaklenslerse, hafiften ılımlıya kadar çeşitli astigmatlıkları düzeltebilirler. Silikon bazlı polimerden yapılan yeni bir sert kontaklens, gaz geçirgen olmasının yanı sıra, ileri derece astigmatlığı da düzelmektedir. Gerek miyop gözler, gerek hipermetrop gözler için, ucuz, bir süre kullanıldıktan sonra atılabilen kontaklenslerin yanı sıra, iki odaklı (bifokal) yumuşak kontaklensler de yapılmıştır. Yainız uzun süre çıkarılmadan kullanılabilen kontaklens kullananların da, saydam tabakada bakteri kökenli enfeksiyon oluşması tehlikesine karşı, haftada bir kez çıkararak temizlemeleri uygun olur.