Kürek Sporu
Kürek Sporu, kürekle hareket ettirilen teknelerle yapılan bir su sporudur. Çifte ve tekler olarak iki ana dalda yapılır. Her kürekçinin bir çift kürek çektiği çifte dalında bir çift, iki çift ya da dört çift kürekli teknelerle yarışılır. Her kürekçinin bir kürek kullandığı teklerde iki, dört ya da sekiz kürekçiden oluşan takımlarda bazen bir dümenci de bulunur. Sekiz tek (sekiz kürekçili) ve dört tek (dört kürekçili) yarışmaları tam bir takım sporudur. Bu yarışmalarda bireysel beceri değil, takımın bir bütün olarak becerisi önem taşır. Tek çifte yarışmasında ise, iki küreği kullanan tek kürekçi bütünüyle kendi becerisine dayanır.
Sağlıklı, kavrayışlı ve çok çalışmaktan yılmayan gençler kürek sporunda başarılı olur. Yaz boyunca düzenlenen kürek yarışmalarında her tür yarış yapılır. Kış mevsimi, yazın yapılacak yarışmalara hazırlanma zamanıdır.
Kürek Yarışmaları
Kürek sporu başta ABD, Rusya, Almanya ve İngiltere olmak üzere, 50’den fazla ülkede yaygın bir spordur. Olimpiyat Oyunları’nda da yer alan kürek sporunda uluslararası karşılaşmaları Uluslararası Kürek Dernekleri Federasyonu (FISA) düzenler. FISA kurallarına göre yarışmalar 2.000 metrelik düz bir parkurda durgun suda yapılır.
Dört yılda bir düzenlenen Olimpiyat Oyunları’nda, kürek sporunda erkekler sekiz dalda yarışır: Bunlar sekiz tek, dümencili dört tek, dümencisiz dört tek, dört çifte, dümencisiz iki tek, dümencili iki tek, iki çifte ve tek çiftedir. Bayanlar da altı dalda yarışır: Bunlar sekiz tek, dümencili dört tek, dümencili dört çifte, dümencisiz iki tek, iki çifte ve tek çiftedir.
Olimpiyat Oyunları’nın düzenlenmediği yıllarda FISA, erkekler, bayanlar, hafif erkekler ve gençler dallarında her yıl değişik bir ülkede dünya şampiyonluğu düzenler. ABD, Rusya, Almanya kürek sporunda en güçlü olan ülkelerdir.
İngiltere’de düzenlenen yıllık kürek yarışmalarından ikisi dünyaca tanınmıştır. Bunlar Oxford ve Cambridge üniversiteleri arasında 1820’lerden beri yapılan kürek yarışı ile Henley Kraliyet Kürek Yarışı’dır.
Oxford ve Cambridge üniversiteleri arasındaki yarış Thames Irmağı üzerinde, Putney’ den Mortlake’e kadar uzanan 6,8 kilometrelik bir parkurda yapılır.
Kürek Sporunun Tarihi
Deniz taşımacılığında kullanılan en eski araçlardan biri kürekli gemilerdi. Fenikeliler ve Eski Yunanlılar Akdeniz’de kölelerin kürek çektiği gemiler kullanırdı. Her bir küreği, oturağına zincirlenmiş bir köle çekerdi. Üst üste iki sıra ya da üç sıra kürekleri olan gemiler vardı. Jül Sezar döneminde İÖ 54’te İngiltere’yi istila etmek isteyen Romalılar, Manş Denizi’ni kürekli gemilerle geçmişti. Yelken kullanılamayan rüzgârsız havalarda ve kentler arasındaki başlıca ulaşım yolu olan ırmaklarda yol alırken, kürekler manevra yapmakta kolaylık sağlıyordu.
Irmaklar üzerinde köprülerin çok az olduğu eski zamanlarda ırmakların iki yakası arasındaki ulaşım da kürekli teknelerle sağlanırdı. 1840-70 arasında birçok kürekçilik kulübü kuruldu. Bu dönemde kürek sporu bütün Avrupa’da ve ABD’de yaygınlaştı. 1892’de Uluslararası Kürek Dernekleri Federasyonu (FISA) kuruldu. Kürek sporu Olimpiyat Oyunları’nda ilk kez 1900’de yer aldı.
Kürek Sporu Nasıl Öğrenilir
Kürek sporunu öğrenmeye küçük bir sandalda kürek çekerek başlanabilir. Bu sporu öğrenmek zor değildir, ama ilerlemek için doğru bir başlangıç yapmak gerekir. Kürekçinin oturacağı yer sandalın ortasındadır. Yüzü sandalın kıçına dönük olarak oturan kürekçinin biraz ilerisinde, sandalın iki yanında küreklerin takılacağı birer ıskarmoz vardır. Iskarmozlar genellikle U biçiminde metal
çatallardır. Sap kısmı yuvarlak olan küreklerin suya giren yassı bölümlerine pala denir. Başlangıçta kürekçi genellikle, her birini bir eliyle tuttuğu iki kürekle çalışır. Her kürekçinin tek kürek çekmesi durumunda arka arkaya oturan kürekçilerin her biri kendi hizasındaki küreği çeker. Aşırı dolu olmadıkça ya da içindekiler dengeyi bozacak biçimde hareket etmedikçe sandal devrilmez.
Kürek çekerken ayaklar sandalın tabanındaki tahta desteğe dayanarak kuvvet alınır. Kürekler yalnız kol gücüyle değil bütün vücudun ağırlığı verilerek çekilir. Kürek palaları suyun içinde hareket ederken keskin kenarları düşey konumda tutulur, sudan çıkarınca yatay konuma getirilerek, suya değmemesi ve hava direncinden daha az etkilenmesi sağlanır. Sandalı sağa ya da sola döndürmek için
yalnızca dönülmek istenen yöndeki kürek çekilir. Daha hızlı bir dönüş için öbür yandaki kürek de ters yönde hareket ettirilir.
İlk çalışmalarını sandalda yapan kürekçi daha sonra ince, uzun, hafif yarış teknelerinde çalışır.
Bir ırmakta akıntı yönüne giderken ırmağın ortasından, akıntıya karşı giderken de ırmağın kenarından gidilir. Gidiş yönüne göre teknenin sağ yanma sancak, sol yanma iskele denir. İki tekne karşılaştığı zaman birbirinin iskele tarafından geçer. Kürekli tekneler yelkenlilere, gezinti tekneleri yarış yapan teknelere yol verir.
Kürek Takımı
Kürek takımının elemanları teknenin burnuna en yakın oturandan başlayarak sırayla numaralanır. Kürekçiler yüzleri teknenin kıçına dönük olarak oturdukları için burna en yakın kürekçi en arkada oturandır. Teknenin kıçına en yakın oturan kürekçiye hamlacı denir. Hızı ve tempoyu ayarlayan hamlacı, takımın en önemli elemanıdır. 1 numaralı kürekçinin küreği sancak tarafında, hamlacının
küreği iskele tarafmdadır. Eğer takımda dümenci varsa, dümenci hamlacının önünde yüzü ona dönük olarak oturur ve dümeni kullanır. Dümencinin hafif olması için ufak yapılı olması istenir. Antrenmanlarda başla ve dur komutlarını veren dümenci, teknenin güvenliğinden de sorumludur.
Çok dar olan yarış teknelerinde ıskarmozlar teknenin yanlarından dışarı doğru uzanan ve dirsek denen metal ayaklar üzerindedir. Öne arkaya hareket edebilen kızaklı oturaklar da küreğin suyun içinde aldığı yolu artırabilmeyi sağlar.
Türkiye’de ilk kürek yarışının 1913’te İstanbul’da düzenlendiği biliniyor. Cumhuriyet döneminde kürek sporu Deniz Sporları Federasyonu’na bağlanmış ve İstanbul Kürek Şampiyonluğu adıyla yarışmalar düzenlenmiştir. Günümüzde İstanbul. Kocaeli ve Ankara bölgelerinde kürek birincilikleri düzenlenir. Türk kürekçileri uluslararası yarışmalara da katılmaktadır.
