Kutup Işıkları
Kutup Işıkları, Kuzey ve Güney Kutup bölgelerinde, bazı geceler gökyüzünde görülen ilginç renkli ışık olayıdır. Kutup ışıkları gökyüzünde ışıldayan yaylar halinde ortaya çıkar ve bazen hiç durmadan hareket eder. Bazı zamanlarda da perde, ışın, şerit ya da yelpaze biçiminde belirir, dev ışıldaklar gibi yanar ya da dans edercesine bir yukarı bir aşağı hareket edebilir. Kuzey yarıküredeki kutup ışıklarına “kuzey ışığı” , güney yarıküredekilerine ise “güney ışığı” denir. Kuzey ve güney kutup ışıkları çoğu kez, gökyüzünden ekvatorun kuzeyine ve güneyine doğru çekilmiş, dev birer ateş perdesi gibi gözükür; yer yer belirip kaybolan renkli alevler de sanki bu perdenin kımıldayıp duran kat yerleri gibidir.
Kuzey yarıkürede kutup ışıkları en iyi Kanada’nın Hudson Körfezi çevresinde, İskoçya’nın kuzey kesimlerinde ve Norveç ile İsveç’in kuzey bölgelerinde görülür. Ama kimi zaman Meksika gibi oldukça güneydeki ülkelerden bile seçilebilir. Güney kutup ışıklarının en net ve sık görüldüğü yer ise
Antarktika’dır.
Kutup ışıklarına Güneş’teki dev püskürmeler yol açar. Bir püskürme sırasında Güneş’ten çevreye milyonlarca küçük, elektrik yüklü parçacık, yani elektron ve protonlar saçılır. Saniyede yaklaşık 1.600 kilometrelik bir hızla yol alan bu parçacıklar, Güneş’ten ayrıldıktan yaklaşık 24 saat sonra Yer’e ulaşırlar. Yer’in magnetik alanına yakalanan parçacıklar, atmosfere girer ve hızla aşağı doğru hareket ederler. Parçacıklar yeryüzüne doğru yol alırken havadaki atomlarla ve moleküllerle çarpışırlar. Bu çarpışmalar sırasında ışık oluşur; kutup ışıkları da işte bu ışık olaylarıdır. Yer’in magnetik alanı, parçacıkların ekvatora değil, kutuplara doğru yönelmesine yol açar; bu nedenle de bu ışık olayları temel olarak kutup bölgelerinde görülür.
