Lût Gölü Ruloları
Lût Gölü Ruloları, Ürdün ile İsrail arasındaki Lût Gölü’nün kuzeybatı yakasındaki mağaralarda 20. yüzyılın ortalarında bulunmuş eski metinlerdir. Bu elyazmalarının, eski bir Musevi tarikatının üyeleri olan Essenliler tarafından tutulmuş zengin bir arşivin parçaları olduğu sanılıyor. Hz. İsa’nın yaşadığı dönemdeki Musevilik, Museviler ile Hıristiyanlar arasındaki ilişkiler ve Yahudiler’ in tarihi konusunda aydınlatıcı bilgiler veren bu metinleri ve parçalanmış bölümleri bir araya toplamak, tarihlerini saptamak, çevirilerini yapmak, bilgileri değerlendirebilmek için çok büyük çaba harcanmıştır. Çağımızdaki arkeolojik buluşların en önemlilerinden biri sayılan Lût Gölü metinleri Kutsal Kitap’ın bilinen en eski elyazmalarıdır.
Belgelerin ilk örneğini 1947’de bir Bedevi genci buldu. Kaybolan keçisini arayan bu genç, Kumran vadisinin dik yamaçlarındaki küçük bir oyuğa taş attığında bir şeyin kırılmasını andıran bir ses duymuştu. İçeriye girip bakınca, attığı taşın burada bulunan çömleklere çarpmış olduğunu gördü. Çömleklerin içinde bezle sarılı, çürümeye yüz tutmuş deri rulolar vardı. İlk ruloların bulunduğu bu mağaraya I. Kumran Mağarası dendi. Birkaç kez el değiştiren rulolar bugün İsrail’de bulunmaktadır.
1950’lerden başlayarak Kumran bölgesinde sürdürülen araştırmalarda, içinde birçok belge bulunan 10 mağara daha ortaya çıkarıldı. III. Kumran Mağarası’nda, bazı hâzinelere ve bunların gizlendiği yerlere ilişkin kuşkulu bilgiler veren iki bakır rulo bulundu. En zengin buluntuların çıkarıldığı yerlerden biri de IV. Kumran Mağarası’dır. Burada, Kutsal Kitap’ın Eski Ahit bölümlerinin hemen hemen tümünü içeren belgeler bulunmuştur.
Kumran rulolarının çoğu Eski Ahit İbranicesi, bazıları ise Yunanca ve Aramca yazılmıştır. Tarihleri kesin olarak saptanamamışsa da çoğunun İÖ 160 ile İS 230 arasında yazıldığı sanılmaktadır.
Çölün kuru havasında bozulmadan günümüze kadar ulaşan Lût Gölü Rulolarinın çoğu bugün Kudüs’teki İsrail Müzesi’nde saklanmaktadır.
