Meyan Kökü
Meyan Kökü, baklagillerden çokyıllık bir bitkinin (Glycyrrhiza glabra) köküdür. Başlıca gıda ve eczacılık sanayisinde kullanılan bu kök ağza ilk alındığında şekerli bir tat bırakır. Zaten bitkinin Latince yani bilimsel cins adı da Yunanca “tatlı kök” anlamındaki glykyrrhiza sözcüğünden gelir. Avrupa’nın güney, Asya’nın batı kesimlerinde yabani olarak yetişen bu bitki başlıca İtalya, İspanya ve Rusya’da üretilmektedir. Anadolu’da da özellikle akarsu yataklarındaki kumluklarda yabanilerine bolca rastlanır; ayrıca, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde üretimi yapılır.
Yaklaşık 1-1,5 metreye kadar boylanan meyan çalımsı görünümlü bir bitkidir. Tüysü yapıdaki bileşik yaprakları bir eksene dizilmiş 9-17 yaprakçıktan oluşur. Bezelyeninkileri andıran mavimsi mor çiçekleri vardır. Toprağın derinliklerine doğru uzanan ince uzun kökleri bitki üç yaşına geldiğinde sökülür. Topraktan ilk çıkarıldığında nem içeriği yüksek olduğundan kökler altı ay ile bir yıl arasında bekletilerek kurutulur. Kurutulmuş kökler 15-30 cm boyunda kesilerek satışa sunulur. Lifli bir dokuya sahip olan bu kökleri çiğneyecek olursanız, önce şekerli sonra giderek acılaşan tadıyla başka köklerden kolayca ayırt edebilirsiniz.
Meyan kökünden genellikle, ezilip suda kaynatılarak meyanbalı denen koyu kıvamlı bir macun elde edilir. İçine sıcak havada yumuşamaması için nişasta konarak çubuk ya da dört köşeli bloklar halinde satışa sunulan bu ürün gıda sanayisinde tat vermek amacıyla şekerleme, içecek ve sakızlara katılır. Eczacılıkta ise göğüs yumuşatıcı, balgam söktürücü, öksürük kesici etkilerinden ötürü pastil hazırlanır, Ayrıca sindirim sistemi rahatsızlıklarına da iyi geldiği söylenir. Bunlara ek olarak meyankökü tozu eczacılıkta bazı ilaçlara kıvam vermek ve ilaçlann kötü tadını örtmek amacıyla kullanılır.
Ülkemizde özellikle Diyarbakır, Mardin ve Şanlıurfa yörelerinde meyan kökünden meyan şerbeti denen soğuk bir içecek de hazırlanır.
