Mine
Mine, metal bir yüzeyin sert ve parlak bir cam katmanla kaplanmasıyla elde edilen bir bezeme biçimidir. Mine yapmak için çok sıcak bir fırında özel bir ısıtma işlemi uygulanarak metal ile cam kaynaştırılır. Dişlerin dış yüzeylerini kaplayan sert ve parlak dokuya da diş minesi adı verilir.
Mine çok zarif bir bezeme biçimidir. Mine bezeme ve mine minyatür sanatı yüzyıllardır bilinir. Yüzeyleri mineyle bezeme sanatı olan “mine işi” büyük bir ustalık ve özen gerektirir; çünkü mine genellikle çok kolay kırılır. En eski minelerin çoğu kırılıp kaybolmuş olduğu için eski, ünlü sanatçıların yapmış olduğu mineler günümüzde çok ender ve değerlidir.
İÖ 1300’lerde toprak kaplar üzerine bir tür mine yaptıkları sanılan Mısırlılar, çok daha sonraları da firuze, lacivert, mor ve zümrüt yeşili minelerle bezeli altın takılar ve mücevherler yaptılar. Eski Yunanlılar da mine işini öğrenmiş ve bazı heykelleri mineyle süslemişlerdi.
Minelerin en güzellerinden bazıları ortaçağ boyunca ve Rönesans döneminde Avrupa’da yapılan mine minyatürlerdir. Mine minyatürler, genellikle beyaz bir mine zemin üzerine yapılıp, metal oksitleriyle boyandıktan sonra üzeri saydam bir mineyle kaplanan portrelerdir. Günümüzde birçok müzede güzel mine örnekleri görülebilir. Londra’daki Victoria ve Albert Müzesi’nde çok güzel bir mine koleksiyonu vardır.
Günümüzde bu tür mine işi artık çok ender yapılmaktadır. Kulüp ve okul rozetlerinde, nişanlarda, saç fırçası ve el aynalarının arka yüzlerinde mine kullanılmaktadır.
Mine Yapımı
Mine işinde kullanılan cam tozu, çeşitli kimyasal maddelerin, istenen rengi verecek metal oksitleriyle karıştırılıp ısıtılmasıyla elde edilir. Bu karışım soğuduktan sonra dövülerek toz haline getirilir. Değişik oranda katkı maddeleri kullanılarak saydam, yarı saydam ya da mat mine yapılabilir. Bezenecek olan metal yüzeye hazırlanan mine tozu sürülür ve fırınlanır. Sıcak fırında mine eriyerek metal yüzeyle kaynaşır ve camsı bir görünüm alır. Mine işinde kullanılan metaller altın, gümüş ve bakırdır. Altın ve gümüş üzerine saydam mine kaplanarak değerli metalin parıltısının minenin altından görülmesi sağlanır; bakır üzerine ise saydam olmayan mine kaplanır.
Bir metal üzerine desenli mine yapmanın çok çeşitli yöntemleri vardır. Bölmeli mine ve gömme mine en çok kullanılan iki yöntemdir. Bölmeli mine yapımında istenen desen, sivri bir uçla metalin üzerine çizilir. Sonra metal, saydam mine maddesiyle kaplanarak kızgın fırında minenin metalle kaynaşması sağlanır. Daha sonra, saydam mine tabakasının altından görülen desenin dış çizgileri üzerine çok ince metal şeritler yerleştirilir. Metal şeritlerin saydam mineye yapışmasını sağlamak için kap yeniden fırınlanır.
Son olarak metal şeritler arasındaki bölmeler, desenin gerektirdiği renklerde mine tozu ile doldurulur ve minenin eriyip kaynaşması için üçüncü kez fırınlanır. Bunlardan sonra minenin yüzeyi aşındırıcı taşlarla ovularak düzleştirilir ve son parlaklığını kazanması için mine bir kez daha fırınlanır.
Gömme mine yapımı için metalin üzerine, istenen desene uygun oyuklar kazılır ve bu oyuklara deseni oluşturacak çeşitli renklerde mine tozu doldurularak fırınlanır. İstenen desende mine elde edildikten sonra parlatma işlemi bölmeli minede olduğu gibi yapılır.