Sıva ve Alçı
Yapıların duvarlarını ve tavanlarını kaplamakta en çok kullanılan yöntemlerden biri, sıva adı verilen, ıslakken hamur kıvamında olan, kuruyunca sertleşen bir karışımla bu yüzeyleri sıvamaktır. Sıva, tuğla ya da taş yüzeyler üzerine doğrudan sürülebildiği gibi, bazen ahşap ya da metal kafes biçimindeki yüzeylerin üzerine de kaplanabilir.
Sıva yapımında geleneksel olarak kullanılan madde kireçtir. En az üç kat olarak yapılan kireç sıva, her kat sıva bir önceki kat kuruduktan sonra yapıldığı için çok zaman alır. Özellikle kafes biçimindeki yüzeylerin üzerine kireç sıva yapılırken, yüzeye sıkıca yapışması için ilk kat sıvanın içine sığır tüyü ya da başka lifler karıştırılır. Günümüzde sıva yapımında genellikle alçı ya da Portland çimentosu kullanılır. Alçı sıva hazırlanırken, sıvaya yalıtkanlık özelliği kazandırmak için içine vermikülit ya da perlit gibi maddeler karıştırılır. Bunun dışında genellikle alçıya yalnızca su katılarak sıva hazırlanır.
Değişik oranlarda çimento, kum ve suyun karıştırılmasıyla yapılan çimento sıva, sıvanacak yüzeyin ve hazırlanmış olan sıvanın özelliklerine göre bir ya da birkaç kat olarak uygulanır. Sert, pürüzsüz, güzel bir yüzey oluşturması için son kat sıva ince kumla hazırlanır ve ince bir katman olarak sürülür.
Kalıplara dökülerek çeşitli biçim ve desenlerde yapılan bir sıva türü de dekorasyon amacıyla kullanılır. İçine katılan çuval parçaları ya da tahta şeritlerle güçlendirilmiş olarak yapılan büyük sıva levhaları, kuruduktan sonra kaplanacağı yere götürülerek yerleştirilir.
Yapıların dış yüzeylerine de sıva yapılabilir. Hem yalıtım, hem de süsleme amacıyla yapılan bir tür dış sıvaya alçı işi denir. Boyanabilen yüzeyler ve kabartma desenlerden oluşan alçı işi, Eski Yunan mimarisinden beri her yerde ve her dönemde örnekleri görülen bir yöntemdir. Eskiden kireç, alçıtaşı ve kum kullanılarak yapılan bu sıva türü günümüzde Portland çimentosu, kireç ve kumla yapılır. Yapının yüzeyine sıvanın sıkıca yapışması için karışım malayla yayılmadan önce sıvanacağı yüzeye kuvvetle savrularak yapıştırılır.
Sıvacılık yapılarda en eskiçağlardan beri kullanılan bir yöntemdir. İçine çeşitli lifler katarak sıvayı güçlendirmeyi, sıvanacak duvara yatay kamışlar yerleştirmeyi ve alçı sıva kullanmayı bilen Eski Mısırlılar sıvacılıkta çok ileriydi. 5.000 yıl önce yapılmış olan piramitlerin içindeki bazı sıvalar günümüzde hâlâ iyi durumdadır.
Alçı
Sıva yapımında çok kullanılan bir madde olan alçı, ayrıca çanak çömlek yapımında, kalıp hazırlamakta ve bir dolgu maddesi olarak boya, kâğıt ve dokuma sanayisinde de kullanılır.
Alçı, çok bulunan bir mineral olan ve alçıtaşı da denen jips'in (hidratlı kalsiyum sülfat) öğütülüp yapısındaki suyun yüzde 75’i buharlaşana kadar ısıtılmasıyla elde edilir. Kullanılacağı zaman suyla karıştırılarak hamur haline getirilen alçı, ısıtılırken kaybetmiş olduğu suyla kimyasal olarak birleşip hızla sertleşir. Alçıya katılan çeşitli katkı maddeleri sertleşme süresini kısaltır ya da uzatır. Alçıtaşı, arıyken renksiz ya da beyaz ve tırnakla çizilebilecek kadar yumuşak bir mineraldir. Saydam levhalar halinde bulunan kristal yapılı selenit; ipek gibi parlak, lifli bir yapıdaki atlas taşı; ince taneli ve bazıları saydam olan albatr; topraksı bir görünümü olan jipsit gibi türleri vardır.
Genellikle eski okyanuslarda çökelen deniz tuzunun oluşturduğu alçıtaşı, tortul kayaçlar içinde geniş yataklar halinde bulunur. Genellikle alçı yapımında kullanılan bu mineral ayrıca toz haline getirilip Portland çimentosuna katılınca çimentonun katılaşmasını geciktirir. Toz haline getirilmiş alçıtaşı gübre olarak da kullanılır. Bir alçıtaşı türü olan ve sumermeri ya da kaymaktaşı olarak da bilinen albatr ise yontularak heykel ve süs eşyası yapımında kullanılır.
