Su Tesisatı
Kentin su dağıtım sisteminden alınan tatlı suyun binaların içindeki kullanım noktalarına dağıtılmasında, binalardaki pis suların ve kanalizasyon atıklarının kanalizasyon sistemine boşaltılmasında kullanılan boru ağına su tesisatı denir. Eskiden su tesisatlarında kurşun borular kullanılırdı, ama kurşun zehirli bir madde olduğundan ve bu tür boruların içinden akan su boru çeperlerinden kopan çok küçük kurşun parçacıklarını taşıyabileceğinden, su borularının yapımında artık kurşun kullanılmamaktadır. Tesisat boruları bugün genellikle bakır, demir ve çelik gibi metallerden ya da plastik ve seramik gibi metal olmayan daha ucuz maddelerden yapılmaktadır.
Kentin su dağıtım sisteminin ana boruları caddelerin ve sokakların altından geçer; binalardaki su tesisatı bu ana boruya, yaklaşık 13 mm çapındaki bir boruyla bağlıdır. Binalardaki bu giriş borusundan gelen su, iç tesisat boruları denen daha ince borularla banyo, tuvalet ve lavabolardaki musluklara beslenir. Pek çok ülkede, büyük binalarda giriş borusu ile iç tesisat arasına hidrofor yerleştirilir. Hidrofor suyun basıncını artırarak üst katlara çıkmasına yardımcı olur. Ayrıca su kesilmesine karşı apartmanlarda su depoları kurulur. Bu depolarda toplanan su, kesinti anında hidroforla pompalanır.
Yedek su depoları ile tuvaletlerdeki rezervuarlarda, suyun girişi şamandıralı bir valfle denetlenir. Valfin, depodaki suyun üstünde yüzen, genellikle bakır ya da plastikten yapılmış şamandırası (içi boş küre) vardır. Depo boşaldığında şamandıra aşağı düşer ve böylece valf açılarak su girişine izin verir. Depo dolarken şamandıra yeniden yükselir ve belirli bir noktada valfin kapanmasını sağlar.
Yıkanmak için gerekli sıcak su, genellikle bir elektrikli ısıtıcıda ya da kömür, fueloil, doğal gaz gibi bir yakıtın kullanıldığı kazanda ısıtılır. Su, genellikle silindir biçiminde ve bakırdan yapılmış bir tankta bulunur. Bu tank binanın su giriş borusundan ya da yedek su deposundan beslenerek sürekli dolu tutulur. Tanktaki su ya doğrudan doğruya ısıtcı kazanından geçirilerek ya da kazanda ısınıp tanktaki ısıtma borularından geçen ayrı bir suyla dolaylı olarak ısıtılır. Bu sistemlerden İkincisi genellikle merkezi ısıtmalı binalarda kullanılır ve kalorifer suyunun yıkanma suyuna karışmasını önler.
Isınan suyun yoğunluğu azalır ve soğuk suyun üstüne yükselir. Isıtma kazanlarında bu ilkeden yararlanılır. Isıtma kazanma giren soğuk su ısındığı zaman bir boruda yükselerek sıcak su tankına çıkar ve ısısını buradaki suya aktarır; bunun sonucunda su soğur ve bir başka boruda alçalarak yeniden ısıtılmak üzere ısıtma kazanma döner. Suyun bu kendi ağırlığıyla dolaşımı kazan yandığı sürece kesintisiz olarak sürer. Ama bu tür bir dolaşımın olabilmesi için ısıtma kazanının sıcak su tankının altında bulunması gerekir. Eğer böyle değilse, suyun dolaşımı elektrikli bir pompayla sağlanmalıdır. Tanka elektrikli bir ısıtıcı yerleştirilmişse su dolaşımı gerekmez.
Tankta ısınan su üstte toplanır. Sıcak su musluğu açıldığı zaman soğuk su deposundaki suyun basıncı, tankın tepesine bağlı sıcak su borusuna bu suyun girişini sağlar. Sıcak su borusuna bağlı olan açık uçlu genleşme borusu, su ısındıkça ve genleştikçe tankta aşırı bir basıncın ortaya çıkmasını önler.
Banyo ve mutfaklarda kullanılan su, pissu borularından akarak, bina dışında ve genellikle zemin düzeyinde bulunan bir çukurda toplanır ve oradan da kanalizasyona boşalır. Bütün pissu borularının ve pissu çukurunun
girişinde, içinde her zaman su olan, U şeklinde bükülmüş borular bulunur. Bir su kapanı işlevi gören bu borular, pissu borularından ya da kanalizasyondan yükselen kötü kokulu havanın lavabo deliğinden eve girmesini önler.
Tuvaletlerdeki atıklar da doğrudan doğruya yeraltı kanalizasyon sistemine gider. Tuvalet çıkışlarında da, kanalizasyondan kötü kokulu havanın gelmesini önleyen su kapanları bulunur. Çatıyı çevreleyen oluklarda toplanan yağmur suları kanalizasyona açılan çukurlara boşalır.
Evlere çeşitli borular ile lavabo ve küvet gibi gereçlerden oluşan su tesisatı döşenirken, bunların bağlantı noktalarının hava ve su sızdırmaması sağlanır. Borular, suyun öngörülen miktarlarda akmasını sağlayacak biçim
ve çaplarda, içleri temiz olarak döşenir. İçme suyunun atık sularla kirlenmemesi için boru bağlantılarının iyi yapılması büyük önem taşır; tesisatçıların ustalığı, kent ve kasabalarda salgın hastalıkların önlenmesinde çok büyük bir rol oynar.
