Tabu
Polinezya kökenli bir sözcük olan tabu, “yasaklanmış” ya da “ayrı tutulmuş” anlamına gelir. Denizci ve kâşif kaptan James Cook 18. yüzyılda Pasifik Adaları’na yaptığı geziler sırasında, bu adaların halkı arasında kutsal, tehlikeli ya da lanetli sayılan bazı düşünce ve geleneklerin tabu, tafu ya da tapu gibi sözcüklerle anlatıldığına tanık oldu. Tabu sözcüğü böylece James Cook aracılığıyla önce İngilizce’ye, sonra da batı dillerine girdi.
Tabu kavramını açıklamak için şu örnek verilebilir: Ana babanızın ya da öğretmeninizin, belirli bir nesneye dokunacak olursanız, söz konusu nesnenin sizi cezalandıracağını söylediğini düşünün. Ama bu uyarıya karşın, görünürde büyüklerden biri yoksa, merakla o nesneye dokunur ve sonuçta hiçbir şey olmadığını görürsünüz. Ne var ki, Polinezyalı olsaydınız ve yasaklanmış nesne bir tabu olsaydı aynı biçimde davranamazdınız. Tabu kabul edilen nesnenin içinde, mana adı verilen, tehlikeli ve gizemli bir güç olduğuna inanan Polinezyalılar, tabuyu çiğneyen, başka bir deyişle yasaklanmış nesneye dokunabilecek kadar düşüncesiz olan bir kişinin mutlaka cezalandırılacağını düşünürler. Onlara göre yasağı çiğneyene hastalık, başarısızlık ya da ölüm biçimindeki ceza, insan eli değmeksizin kendiliğinden gelir.
Tabu yalnızca nesnelere değil insanlara, hatta sözcüklere bile uygulanabilir. Polinezya’da şefler, özel yetki sahibi kişiler ve bazı nesneler sıradan insanlar için genellikle tabudur. Bu durum, halkı denetim altında tutmak için uygulanan elverişli bir yoldur. Öte yandan, yas tutanlar, yakın geçmişte ölmüş kimselerin adları, yabancılar ve savaşta düşman öldürmüş askerler bazı dinsel arınma törenleri yapılana kadar tabu sayılabilir. Toprak sahipleri, çiftlik ve meyve bahçesi gibi mülklerine kimsenin dokunmaması için dinsel törenler düzenleyerek onları tabulaştırabilir.
Polinezya tabularına benzer düşünce ve geleneklere dünyanın birçok yöresinde rastlanır. Örneğin Afrika’da sık rastlanan bir tabuya göre erkek kaynanasıyla bir arada bulunamaz, onunla konuşamaz; onun yaklaştığını gördüğünde başını çevirmek zorundadır. Dünyanın her yerinde bazı yiyeceklerin yenilmesini yasaklayan tabular vardır. Yasak ya da tabu sayılan besinler toplumdan topluma değişiklik gösterir. Museviler’e ve Müslümanlar’a domuz eti yasaktır, Hindistan’da ise Hindu dini sığır eti yemeyi yasaklar. İngiltere ve Kuzey Amerika’da köpek ya da at eti yenmez. Oysa Fransa ve Belçika’da at eti sıradan yiyeceklerden sayılır. Güneydoğu Asya’da ve Batı Afrika’nın bazı yörelerinde ise köpek eti beğenilen besinler arasındadır. İngilizler’i at ya da köpek etini yemekten alıkoyan bir tabu yoksa da, bunun pek “doğru” olmadığını düşünen bir kimse kazara bu tür et yerse bundan rahatsızlık duyar.