Taraklama
Su altında toprak kazma işlemine taraklama, bu iş için kullanılan makineye de tarak dubası denir. Taraklanmış çamur, kum ya da başka malzemeler kazı toprağı olarak adlandırılır.
Pek çok nedenle taraklamaya gereksinim vardır. Irmak ağızlarında gemilerin girişini engelleyen kum setleri oluşabilir. Liman, ırmak, rıhtım ve kanal yataklarında çoğu kez kum birikir. Bu tür yerlerin gemi trafiğine açık tutulabilmesi için, biriken kumun temizlenmesi gerekir. Değerli metallerin ya da taşların elde edildiği cevherler ile beton yapımında kullanılan kum ve çakıl bazen taraklama yöntemiyle su altından çıkarılır.
Değişik taraklama yöntemleri için değişik tiplerde tarak dubaları geliştirilmiştir. Bazı tarak dubalarının kendi motorları vardır ve bunlar kendi güçleriyle hareket edebilir, ama bazı tarak dubaları da motorsuzdur ve bir yerden bir başka yere ancak çekilerek götürülür. Tarak dubaları bazen toprağı yanı başlarında bekleyen mavnalara boşaltır; ama kendinden motorlu (öz itmeli) bazı büyük tarak dubalarının taraklamış oldukları toprağı taşıyacak bölmeleri de vardır.
Taraklanmış toprak sonunda denize serpilir ya da örneğin, alçak ya da bataklık bir arazinin doldurulması amacıyla kıyıya boşaltılır. Toprak, tarak dubasının ya da doldurulduğu mavnanın dibinde bulunan kapaklar açılarak boşaltılır; hava dolu bölmeleri olduğu için, bu tür araçlar kapakları denize açıldığında batmaz.
Kovalı tarak dubası, genellikle altı düz bir tekne biçimindedir. Teknenin bir ucunda bir açıklık vardır ve buradan suyun içine doğru çelik bir merdiven iner. Üzerine bir dizi kova yerleştirilm iş ve buhar ya da motor gücüyle çalıştırılan sonsuz bir zincir, bu kovaları merdivenin alt ucundan dolandırır; kovaların açık uçları aşağıya bakar ve böylece kovalar geçerken aynı zamanda toprağı kazar. Merdivenin alt ucunda kovaların dolmasına yardım eden ve içlerine dolan kazı toprağı dökülmeden, açık uçları yukarı gelecek biçimde dönmesini sağlayan bir düzenek yer alır. Merdivenin tepesindeki bir başka düzenek de kovaların baş aşağı gelmesini ve kazı toprağının mavnaya açılan bir oluğa boşalmasını sağlar.
Kovalı tarak dubası istenen derinliği tam olarak tutturacak biçimde taraklama yapabildiği ve üzerinde çalıştığı zemini oldukça düzgün bıraktığı için, belirli işlerde aranan özellikleri karşılayabilecek bir makinedir. Eğer kovaların kesici ağızlan uygun dişlerle donatılırsa, bu tür taraklar yumuşak kayaçları kazıp çıkarmak için bile kullanılabilir. Bir kovalı tarak dubasında, her biri 1 m3 toprak çıkarabilen 40 ya da 50 kadar kova olabilir. Bu tür bir tarak dubası bir haftada 40.000 m3 toprağı kolayca kazıp çıkarabilir.
Kepçeli tarak dubası, büyük inşaat alanlarında görülen ekskavatörlere benzeyen, ama onlardan farklı olarak su altında çalışmak üzere yapılmış, altı düz bir teknenin ya da dubanın üzerine yerleştirilmiş mekanik bir kazı makinesidir. Kepçe bir vinç yardımıyla dibe indirilir ve vincin çalıştırdığı tel halatların yardımıyla zemini kazması sağlanır. Daha sonra dolu kepçe suyun üstüne çıkanlır ve kazı toprağı bir mavnaya boşaltılır. Bu tür tarak dubaları özellikle kanal kazma işleri için çok elverişlidir; çıkan kazı toprağından ise kenar setlerinin yapımında yararlanılabilir.
Çift kepçeli (klemşel) tarak dubası denen tarakların kepçesi, çift çeneli bir kova biçimindedir. Bunların küçük türleri tek vinçli bir dubadan oluşabilir. Ama daha büyük türlerinde birden çok vinç ve çift çeneli kepçe bulunabilir; bunlarla açık denizlerde çalışılabilir. Bunların kepçesi, açılıp kapanabilen, birbirine mafsallanmış, tırnaklı iki çeneden oluşur. Kepçe, çeneleri açık durumdayken dibe daldırılır, kendi ağırlığıyla çamur ya da kuma gömülür ve böylece hacmi kadar malzemeyi kavramış olur. Vinç kepçeyi yukarı kaldırırken, kepçenin çeneleri kapanır ve kavradığı malzeme içinde kalır. Bazı çift çeneli kepçelerin tırnakları kısadır, ama bazılarında kömür ya da kırma taş gibi malzemeleri kavramaya yarayan, çatal benzeri uzun dişler bulunur.
Emmeli tarak dubası ya da hidrolik tarak dubası olarak adlandırılan taraklar, elektrikli süpürgeye benzer biçimde çalışan, çakıl, çamur ve kum çıkarmaya çok elverişli olan makinelerdir. Irmak ya da deniz yatağından toprağı bir emm e borusuyla çeker ve bir çıkış borusuna basar. Emme borusunun alt ucuna bazen kazıcı takım lar takılır ve ayrıca zemini gevşetmek için basınçlı su püskürtülebilir. 20 cm çapında bir emme borusuyla donatılmış bu tür bir tarak dubası, bir günde 1.300 ton kadar çakıl çıkarabilir. Emm e borusunun çapı 1 metre olan bu tür bir tarak, 15 dakikada 1.800 ton malzeme çıkarabilir.
Basit kepçeli tarak dubası, belki de en eski tarak türüdür. Bunların kepçesi, genellikle deriden yapılmış ve bir sırığın ucuna yerleştirilmiş bir torba ile torbanın ağzını açık tutmaya yarayan bir halkadan oluşur. Torba bir teknenin yan tarafından, serbestçe akan kumların içine sarkıtılır ve tekne kürekle ya da yelken yardımıyla kumların akışına ters yönde hareket ettirilir. Bu işlem kumların torbaya dolmasını sağlar ve daha sonra torba yukarı alınıp boşaltılır.