Talmud
Talmud, Museviler’in Kutsal Kitap’ı olan Tevrat’tan sonra ikinci önemli kitaptır. İbranice’de “öğrenim” anlamına gelen Talmud, Yahudiler’in sözlü yasalarını bir araya toplayan Mişna ve bu yasalara ilişkin yorum ve tartışmaları içeren Gemara adında iki ayrı bölümden oluşur.
Yahudi din bilginleri, yüzyıllardır uygulanan sözlü Yahudi yasaları üzerinde 200 yıla yakın bir süre çalışarak Mişna adı verilen kitabı yazdılar. Son biçimini İS 3. Yüzyılın başında alan Mişna, İbranice’de “yineleme yoluyla öğrenme” anlamına gelir. Altı ana bölümden oluşan Mişna9da günlük dualar, dinlenme ve kutsal cumartesi, yani Şabat gününe ilişkin düzenlemeler, ibadet günleri, dinsel bayramlar, törenler, ayinler ve dinsel yasakların yanı sıra Yahudiler’in günlük yaşamını düzenleyen kurallar yer alır. Bunlar arasında tarım ve ticarete, işçi-işveren ilişkilerine, nişan, evlenme, boşanma, nafaka ve miras ile insanların ve evlerinin temizliğine ilişkin dinsel kurallar sayılabilir. Mişna'da ayrıca hırsızlık, tefecilik gibi suç oluşturan davranışları, mahkemeleri ve tanıklığı düzenleyen yasalar da bulunur.
Filistin ve Babil’de Yahudi din bilginleri Mişna’yı temel alarak, bu metinlere Gemara adı verilen ayrıntılı açıklamalar ve yorumlar eklediler. Böylece iki farklı Talmud oluştu. Daha uzun ve kapsamlı olan Babil Talmudu 500 dolaylarında, Filistin’de hazırlanan Filistin Talmudu’ndan 100 yıl sonra tamamlandı. Bir bölümü İbranice, bir bölümü ise Aramca yazılı olan bu Talmud daha ayrıntılı bilgiler içerdiği için daha fazla saygı gördü. Her iki Talmud da Yahudi din bilginlerinin yasalara ilişkin son çözümlemelerinin yanında, Tevrat’ın yorumlarını, tartışmaları, efsaneleri ve gözlemleri içerir.
