Yemen Cumhuriyeti
Yemen Cumhuriyeti, Arabistan Yarım adasının güneybatı ucunda yer alır. Resmi adı Yemen Cumhuriyeti’dir. 22 Mayıs 1990’da, Yemen Arap Cumhuriyeti (Kuzey Yemen) ve Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti’nin (Güney Yemen) resmen birleşmesiyle kuruldu. Kuzeyde Suudi Arabistan, batıda Kızıldeniz, güneyde Aden Körfezi, doğuda Umman’la çevrilidir.
Ülkenin kıyı kesimleri alçak ve dar düzlükierden oluşur. Kıyı şeridi kuzeyde ortalama yüksekliği 2.000 metreyi bulan dağ sıralarıyla birleşir. Bu kesimde Arabistan Yarımadası’nın en yüksek noktası olan Hadur Şuayb (3.760 metre) yer alır.
Dağlık alanlar doğuda yer yer, vadi denen, mevsimlik akarsu yataklarıyla bölünen yüksek yaylalara dönüşür. Kuzey kesimi çöl alanlarıyla kaplıdır. Kıyı kesiminde sıcak ve kuru bir iklim egemendir. Yüksek bölgelerde yazlar sıcak, kışlar serin ve yağışlı geçer. Batıdaki yüksek bölgelerde yüzde 80’i bulan nem oranı kahve tarımı için son derece elverişli bir ortam sağlar. Çöl kesiminde pars, ceylan, sırtlan, çakal gibi memeliler ve çeşitli sürüngenler yaşar. Ülkenin batı kesimindeki topraklar verimlidir. Bölgede yaşayan halk genellikle tarımla uğraşır. Yüksek kesimlerde pamuk ve kahve yetiştirilir. Dağlık alanların alçak kesimlerinde mürrüsafi ve akgünlük elde edilen ağaçlara, incir, hurma, keçiboynuzu ve mango, daha yüksek kesimlerde akasya, okaliptüs, sarısabır ağaçlarına, yapraklan çiğnenen bir ot türü olan kat ve çeşitli çalı türlerine rastlanır. Güney ve doğu kesimleri kıraçtır.
Nüfus ve Kentler
Ülke nüfusunun büyük çoğunluğunu Araplar oluşturur. Azınlıklar arasında Hintliler, PakistanlIlar, Somaliler, Svahililer ve Yahudiler sayılabilir. Resmi dil Arapça’dır. Nüfusun büyük çoğunluğu Müslüman’dır. Toplam nüfusun dörtte üçünü Sünniler oluşturur. Şiiler ülkenin kuzeybatı kesiminde toplanmıştır. Ülke nüfusunun ancak dörtte biri kentlerde oturur. Kent ve kasabaların çoğu batıdaki yayla yamaçlarında ve güneyde kıyı şeridinde kurulmuştur. Başkent Sana’dır. Öteki önemli kentler Hudeyde, Aden ve Taiz’dir. Kızıldeniz’deki Kameran ve Haniş adalarıyla Aden Körfezi açıklarındaki Sokotra Adası Yemen sınırları içindedir.
Ülke ekonomisi tarıma dayanır. Başlıca tarım ürünleri buğday, arpa, mısır, darı, patates, hurma, susam ve pamuktur. Dışarıya kahve, kat ve tütün satılır. Koyun, keçi ve sığır besiciliği oldukça yaygındır. Ülkenin başlıca sanayi dalları dokuma ve çimentodur. Ülkenin kuzeyindeki Şabva bölgesinde 1987’de petrol üretimine başlanmıştır. Yemen dünyanın ve Arabistan Yarımadası’nın en yoksul ülkeleri arasındadır. Kentler arasındaki karayolları başka ülkelerin yardımıyla yapılmıştır. Ulaşım büyük ölçüde kamyonlar ve otobüslerle, kıyı kesimlerinde teknelerle sağlanır.
Eğitim ilk ve ortaokullar için parasız olmakla birlikte, ülkedeki okuryazarlık oranı yaklaşık yüzde 40’tır. Çocukların yaklaşık üçte ikisi okula gitmemektedir.
Tarih
Çok eskiçağlarda Yemen Güney Arabistan’dan kaynaklanan baharat ticaretinin çok önemli bir merkeziydi. İÖ 2. yüzyılda yarımadayı egemenliği altına alan Seba Krallığı döneminde baharat deve kervanlarıyla Arabistan’dan Akdeniz limanlarına taşınırdı. Sonraki yıllarda Seba Krallığı gücünü yitirdi. Bölge önce Sasaniler’in, 7. yüzyılda da Müslüm anların eline geçti. 16. yüzyılda OsmanlIlar bölgenin tümünü işgal ettiler. 1918’de I. Dünya Savaşı’nda Osmanlılar’ın yenik düşmesi üzerine Kuzey Yemen bölgesi bağımsızlığını kazandı. Sana başkent ilan edildi.
1958’de Kuzey Yemen, Mısır ve Suriye Birleşik Arap Devletleri adıyla bir ittifak kurdular. Bölge 1962’ye kadar imamlarca yönetildi. Baskıcı rejim yanlısı son yönetici İmam Ahm ed’in ölümünden kısa bir süre sonra ordu bir darbeyle yönetimi ele geçirdi ve cumhuriyet ilan edildi. Kuzey Yemen, Yemen Arap Cumhuriyeti adını aldı. Daha sonra Mısır ve Arabistan’ın desteğiyle başlayan ayaklanma kanlı bir iç savaşa dönüştü. İç Savaş 1970’te yeni yönetimle imamlar arasında siyasal bir uzlaşma sağlanana kadar sürdü.
Güney Yemen’de Osmanlılar’la anlaşan İngilizler 1839’da Aden’i egemenlikleri altına alarak sömürge yönetimi kurdular. 1937’de İngiliz denetimi daha da yoğunlaştı. 1950’ lerde Güney Yemen’de küçük devletler ve emirlikler birleşme çabasına girdiler.
Bu çabalar doğrultusunda 1963’te Güney Arabistan Federasyonu kuruldu. 1965’ten sonra İngilizler’in ardından yönetimi ele geçirmek isteyen Güney Yemen Kurtuluş Cephesi ve Ulusal Kurtuluş Cephesi adlarındaki iki örgüt arasında mücadele başladı. Güney Arabistan Federasyonu’nun da sonradan Ulusal Kurtuluş Cephesi'nin yanında yer almasıyla Kasım 1967’de İngilizler yönetimi bu örgüte bırakmak zorunda kaldılar. Ülkenin adı önce Güney Yemen Halk Cumhuriyeti, 1970’ten sonra ise Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti oldu.
Her iki ülkede de süregelen siyasal çekişmeler 1980’lerde birleşme çabasına dönüştü. 22 Mayıs 1990’da iki ülke Yemen Cumhuriyeti adı altında birleşti.
Yemen'e İlişkin Bilgiler
Yüzölçümü: 536.869 km2.
Nüfus: 11.546.000 (1990 tahmini).
Yönetim: Şeriat yasalarına dayanan çok partili parlamenter sisteme geçiş hazırlıkları yapılmaktadır.
Başkent: Sana.
Doğal Yapı: Alçak düzlüklerden oluşan dar bir kıyı şeridi iç kesimlerde yerini dağ sıralarına ve yüksek yaylalara bırakır. Kuzey ve doğu kesimleri çöl alanlarından oluşur. En yüksek noktası Fladur Şuayb 3.760 metredir.
Başlıca Ürünler: Patates, arpa, buğday, hurma, pamuk, kahve ve tütün.
Başlıca Kentler: Sana, Hudeyde, Aden ve Taiz.
Eğitim: ilk ve ortaöğrenim zorunlu ve parasızdır.
