AYAR DAMGASI
Ayar damgası altından ya da gümüşten yapılmış süs ve kullanım eşyalarındaki değerli metal oranının belirlenmiş sınırlar içinde olduğunu gösteren bir denetleme damgasıdır. Çünkü, çok yumuşak olan altın ve gümüş kuyumculukta hiç bir zaman katışıksız olarak kullanılmaz. Bu değerli metaller genellikle çinko, nikel, kadmiyum ve bakır gibi başka metallerle karıştırılarak daha sert ve daha kolay işlenen alaşımlar haline getirilir (bak. Alaşim).
Birçok ülkede altın ve gümüşe karıştırılacak öbür metallerin oranı yasalarca belirlenmiştir. Kuyumcular yaptıkları eşyaları satışa sunmadan önce ayar bürolanna götürerek damgalatmak zorundadırlar. Bu bürolarda, alaşımdaki değersiz metal oranının yasaların izin verdiği sının aşmadığı saptandıktan sonra eşyanın üzerine bir ayar damgası vurulur.
Türkiye’de, cumhuriyet altını gibi para değerindeki altın sikkelerin ya da ata altını gibi takıların basılması ve damgalanması, bir kamu kuruluşu olan Darphane’nin yetkisindedir. Bunların dışındaki altın ya da gümüş eşyanın ayar damgası ise, belirlenmiş alaşım oranlarına uygun olduğunu göstermek üzere yapımcı tarafından basılır. Yalnız bazı bileziklerde “TC 22” biçiminde bir darphane damgası vardır. Ürettiği bilezikleri kalite kontrolü için Darphane’ye götürerek damgalatmak yapımcının isteğine bağlıdır ve böyle bir damga bileziğin 22 ayar altından olduğunun devlet eliyle onaylandığını gösterir. Yalnız külçe halindeki saf altın 24 ayardır. 18 ayar altın eşyada ise 18/24 (ya da yüzde 75) oranında altın bulunur. Kuyumculukta en çok kullanılan altın alaşımları 22, 18 ve 14 ayardır. Gümüş eşyalardaki 800, 900 ya da 925 gibi sayılar da o alaşımdaki gümüş oranının yüzde 80, 90 ya da 92,5 olduğunu gösterir.