Mercimek
Mercimek kurutulmuş tohumlarından besin olarak yararlanılan çok eski bir tarım bitkisidir. Mercimek (Lens esculenta) bugün dünyanın pek çok yerinde yaygın olarak yetiştirilmektedir. Mercimek, vücudun kas ve öbür dokularının oluşumu ve yenilenmesi için gerekli olan bitkisel proteinler açısından pirince ve öteki tahıllara göre çok daha zengin bir üründür. Ayrıca, B vitamini ile demir ve fosfor gibi bazı mineralleri de içerir. İşte bu nedenle çok değerli bir besin maddesi olan mercimek en çok çorba ve sıcak yemek yapılarak tüketilir. İnsan beslenmesindeki öneminin yanı sıra mercimek bitkisinin aynı öbür baklagiller gibi toprağı besleyici özelliği de vardır. Bu bitki köklerindeki azot bağlayıcı bakterilerin yardımıyla yetiştiği toprağı azotça zenginleştirir.
Bezelye ve fasulye gibi baklagillerin bir üyesi olan mercimek tohumdan yetiştirilen biryıllık bir bitkidir. Ortalama 15-20 cm arasında boylanabilen sık dallı gövdesinde yeşil, bileşik yapraklar bulunur. Yaprakların koltuğundan çıkan açık mavi çiçekleri genellikle ikili ya da dörtlü salkımlar halindedir.
Mercimeğin, çiçeklerin döllenmesinden sonra oluşan hafifçe şişkin, geniş badıçlarının (tohum kılıfı) içinde iki tane tohum (mercimek tanesi) bulunur. Taneler yetiştirilen bitkinin çeşidine göre kırmızı, boz, yeşil, siyah ya da kahverengi olabilir. Her tane düz kenarlarından birbirine kapanmış iki yarım taneden oluşur. Yeşil mercimek denen çeşidin taneleri genellikle tohum kabuğu ayrılmaksızın bütün olarak, kırmızı mercimeğin daha küçük ve şişkince olan taneleri ise kabukları çıkarılmış iki yarı tane halinde satışa sunulur.
Mercimek ılıman iklimi ve kumlu toprakları sever. Değişik yörelerin iklim koşullarına göre güzün ekilip baharda ya da baharda ekilip yaz sonunda ürün alınır. En çok Hindistan ve Pakistan ile Batı Asya, Kuzey Afrika ve Güney Avrupa ülkelerinde yetiştirilir. Yıllık yeşil mercimek üretimi 400 bin ton, kırmızı mercimek üretimi ise 600 bin ton dolayında olan Türkiye dünya mercimek üretiminde önemli bir yer tutar. Bu üretimin yaklaşık yarısı Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nden sağlanır.
