Sierra Leone
Sierra Leone, Batı Afrika kıyısında Gine ve Liberya arasında yer alan, İngiliz Uluslar Topluluğu üyesi bağımsız bir cumhuriyettir.
Başkent Freetown, 40 km uzunluğunda, sık ormanlarla kaplı dağlık bir yarımadanın üzerindedir. Bu topraklara “Aslan Dağları” anlamına gelen Sierra Leona adını 1462’de bölgeyi keşfeden Portekizli Pedro de Sintra vermiştir. Bataklık kıyı şeridi iç kesimlere doğru yerini çayırlara, engebeli orman alanlarına ve yüksekliği 900 metreyi bulan yaylalara bırakır. Ülkenin kuzeydoğusunda 2.000 metreye yaklaşan dağlar vardır. Irmakların çoğu yaylalık bölgeden güneybatıya doğru akar. En önemli ırmağı Sewa’dır.
Sierra Leone’nin iklimi sıcak ve nemlidir. Mayıs-ekim ayları arasında yoğun yağış görülür. Bir zamanlar, bölgede sıtmadan ölen İngiliz tüccar ve askerlerden ötürü, ülkeye “beyaz adam mezarlığı” denirdi.
Ormanların çoğu ekim alanı açmak için kesildiyse de, iç kesimlerde hâlâ kerestesi çok değerli ağaçlar vardır. Ülkede yaşayan yabanıl hayvanlar arasında fil, leopar, antilop, maymun ve az sayıda aslan sayılabilir. Irmaklarda su aygırı, timsah ve ırmak haliçlerinde köpekbalıkları vardır. Otlakların çoğunda, özellikle doğudakilerde yoğun olan çeçe sineği sığır besiciliğine olanak vermez.
Freetown’da ve kıyı bölgelerde yaşayan halkın çoğu, özgürlüğüne kavuşmuş kölelerin soyundan gelen ve “Kreol” olarak adlandırılan, İngilizce konuşan Hıristiyanlar’dır. Bunlar toplam nüfusun sadece yüzde 2’sini oluşturur. Ülkenin geri kalan kesimlerinde çeşitli etnik gruplardan insanlar yaşar. Sayıları 18’i bulan bu etnik gruplardan bazıları Müslüman ve Hıristiyan olmakla birlikte, çoğu gizli topluluklarca yönetilen geleneksel Afrika dinlerine bağlıdır.
Halkın çoğunluğunu çiftçilikle geçinen köylüler oluşturur. Ekilebilen topraklarda pirinç, manyok, yam ve başka ürünler yetiştirilir. En önemli ürün, meyvesi ve çekirdekleri sabun, margarin ve mum yapımında kullanılan yağ palmiyesidir. Kahve, kakao ve zencefil de üretilir. Dış ülkelere kauçuk satılır.
Marampa’da büyük miktarda demir çıkartılır ve özel bir demiryolu ile Pepel limanına taşınır. Güneydoğuda, krom cevheri olarak yararlanılan kromit çıkartılır. Önemli bir dış ticaret ürünü olan elmas, Sewa ve Bafi ırmakları dolaylarındaki sarı taşlık alandan elde edilir. Mokanji Tepeleri’nde boksit bulunmuştur. Sierra Leone’de dünyanın en zengin rutil (titan dioksit) yatakları vardır ve her yıl dışarıya 100 bin ton rutil satılır.
Çok güzel bir doğal liman olan başkent Freetown ile iç ticaretin başlıca merkezi olan Bo, Sierra Leone’nin en önemli kentleridir.
Tarih
Bölgeye yerleşen ilk halk Bulomlar’dı. 14. ve 15. yüzyıllarda bölgeye öbür Afrika halkları da geldi. Portekizliler 1495’te Freetown’da bir kale yaptılar. Kıyı 15. yüzyıl sonlarından başlayarak Avrupalı köle ve fildişi tüccarlarının uğrak yeri oldu.
İngilizler Sierra Leone’yi sömürgeleştirmek istedilerse de başarılı olamadılar. 1787’de, özgürlüğüne kavuşmuş olan ya da sahibinden kaçan köleler, köleliğe karşı olan bir grup İngiliz’in desteğiyle bugünkü Freetown bölgesine yerleşti. İlk yerleşenler 400 özgür köle ve 60 beyazdı. Afrikalı bir kabile reisinden yarımadada bir parça toprak satın alındı ve göçmenler çiftçilik yapmaya başladı. Bununla birlikte, bu ilk göçmenlerden çoğu öldü, kalanları da bir başka kabile reisince topraklarından sürüldü. Bölgeye 1792’de yeni göçmenler geldi.
İkinci göçmen grubu, Amerika’daki pamuk tarlalarında köle olarak çalışan ve Amerikan Bağımsızlık Savaşı sonrasında İngilizler’ce, bugün Kanada’nın bir bölgesi olan Nova Scotia’ya götürülmüş Siyahlar’dı. Yarımada da yerleştikleri bölgeye Freetown adını verdiler. 1794’te Fransızlar burayı yağmaladıysa da, bölge çok geçmeden eski durumuna kavuştu. 1808’de kıyıdaki yerleşme İngiliz sömürgesi oldu. 1896’da iç bölgeler de İngiltere’nin koruması altına alındı. Bu durumda sömürgeci devlet, yani İngiltere uluslararası yetkileri kendinde topluyor ve Sierra Leone’yi iç işlerinde özgür bırakıyordu. 1961’de İngiliz Uluslar Topluluğu içinde bağımsız bir ülke durumuna gelen Sierra Leone’de 1971’de cumhuriyet ilan edildi.
Sierra Leone'ye İlişkin Bilgiler
Yüzölçümü: 71.740 km2.
Nüfus: 3.803.000 (1987).
Yönetim: Bağımsız cumhuriyet; İngiliz Uluslar Topluluğu üyesi.
Başkent: Freetovvn.
Doğal Yapı: Alçak, bataklık bir kıyı şeridi; iç kesimlerinde yaylalar ve dağlar olan sulak bir ülkedir.
Başlıca Ürünler: Palmiye çekirdeği ve yağı, kakao, kahve, zencefil; elmas, demir cevheri, krom cevheri. Başlıca Kentler: Freetovvn, Bo, Makeni, Kenema.
Eğitim: Zorunlu değildir.
