Siyonizm
Siyonizm, Yahudiler’in bir yurdu olmasını öngören ve İsrail Devleti’nin kurulmasıyla sonuçlanan milliyetçi Yahudi hareketidir.Adını Eski Kudüs’teki Siyon adlı tepeden alır. Gelenekçi Yahudiler öteden beri eski yurtları Filistin’deki Siyon’a geri dönmek için her gün dua ederlerdi.
Yüzyıllar boyunca yurtları olmayan ve başka ülkelerde azınlık olarak yaşayan Yahudiler, dinlerine ve geleneklerine sıkı sıkıya bağlı kalarak, içinde bulundukları toplumlarla kaynaşmadılar. Bu dönemde azınlıklara yönelik önyargılar nedeniyle çeşitli baskı ve kıyımlara uğradılar.
16. ve 17. yüzyıllarda bazı din adamları Yahudiler’i eski topraklarına dönmeleri için ikna etmeye çalıştıysa da, asıl Yahudi milliyetçiliği 19. yüzyılda, Avrupa’da milliyetçilik düşüncesinin yaygınlaşmasıyla ortaya çıktı. Yahudiler arasında ortak bir yurt edinme düşüncesinin önderliğini AvusturyalI gazeteci Theodor Herzl (1860-1904) yaptı. 1897’de İsviçre’nin Basel kentinde bir Siyonist kongre toplayan Herzl, Siyonizm’in dünya çapında siyasal bir hareket olmasını sağladı. Bu kongrede Dünya Siyonist Örgütü kuruldu; örgütün merkezinin Viyana olmasına karar verildi. 1901’e kadar her yıl toplanan kongre, bu tarihten sonra iki yılda bir yapıldı. Yahudiler “İsrail Ülkesi” diye adlandırdıkları Filistin’e toplu olarak yerleşmek için Osmanlı Devleti’ ne başvuruda bulundularsa da, bir sonuç alamadılar.
1905’te Rusya’da baş gösteren büyük ayaklanmanın bastırılmasının ardından çarlık güçlerince başlatılan Yahudi kıyımı, bu ülkeden birçok kişinin Filistin’e göç etmesine yol açtı. Daha sonra Chaim Weizmann’ın (1874-1952) önderliğinde İngiltere’den destek arayan Siyonistler, 1917’de İngiliz yönetiminin Balfour Bildirisi’ni yayımlamasını sağladılar. Bu bildiriyle İngiltere, Filistin’de bir Yahudi devleti kurulmasına yardım edeceğine söz veriyordu.
I. Dünya Savaşı’ndan sonra Milletler Cemiyeti Filistin topraklarında İngiliz manda yönetimini onaylayınca (1922) birçok Yahudi buraya göç etmeye başladı. 1925’te Filistin’de yaşayan Yahudi sayısı 108 bin iken, 1933’te 238 bine ulaşarak Filistin nüfusunun yüzde 20’sini oluşturdular. Filistin’de yaşayan Araplar kendi topraklarında bir Yahudi devletinin kurulmasına karşı çıktılar ve iki topluluk arasında önemli çarpışmalar oldu.
II. Dünya Savaşı’nda Naziler’in Yahudiler’e uyguladığı soykırım Filistin’e göçü hızlandırdı. Bu dönemde, Yahudiler ile Araplar arasındaki gerginlik de giderek arttı ve sonunda İngiltere sorunu Birleşmiş Milletler’e götürdü. Birleşmiş Milletler 1947’de bölgede biri Arap, öbürü Yahudi olmak üzere iki devlet kurulmasına ve Kudüs’ün uluslararası bir statüsünün olmasına karar verdi. Araplar bu karara karşı çıktıysa da, bir yıl sonra İngiliz mandası sona erdi ve Yahudiler 14 Mayıs 1948’de İsrail Devleti’nin kurulduğunu ilan etti.
Böylece Siyonistler amaçlarına ulaşmış, 2.000 yıldan sonra ilk kez bir Yahudi devleti kurulmuş oldu. Ama bölgede sorunlar bitmedi. İsrail Devleti’nin kurulmasının ardından çıkan 1948-49 Arap İsrail Savaşı’nın sonunda Birleşmiş Milletler’in belirlediğinden daha geniş bir alanı işgal eden İsrail, burada yaşayan 500 binden fazla Filistinli Arap’ı yaşadıkları bölgeden göçe zorladı. Daha sonra da Araplar ile İsrailliler arasındaki çatışmalar sürdü.