Süleymaniye Camisi
Klasik Osmanlı mimarisinin en önemli yapıtlarından biri olan Süleymaniye Camisi, İstanbul’da Süleymaniye
semtinde, Haliç’e, Marmara’ya ve Boğaziçi’ne bakan bir tepenin üzerindedir. Cami, Kanuni Sultan Süleyman’ın emriyle Mimar Sinan tarafından 1550-57 yılları arasında yapılmıştır. Yapımına 60 yaşında başladığı ve “kalfalık yapıtım” dediği yapı ikinci önemli camisidir. Süleymaniye Camisi, çevresindeki binalarla birlikte yaklaşık 60 dönümlük bir alana kurulmuş olan ve külliye denen, değişik işlevdeki yapılar topluluğunun merkezindedir.
Süleymaniye Camisi’nin planı dikdörtgen biçimindedir. İç avluya giriş üç kapıdan sağlanır. Anıtsal ve yüksek bir taç kapı biçiminde olan kuzeydeki kapı, kitabeleri ve yarım sütunlarıyla görkemli bir yapıttır. Yerleri
mermer döşeli olan iç avlu, 28 mermer ve pembe granit sütunu bağlayan sivri kemerlere oturtulmuş 28 kubbeli revakla çevrilmiştir. Kubbeleri daha yükseğe yerleştirilmiş olan son cemaat yerindeki pencerelerin üstünde
yer alan çiniler avlu bölümünün en önemli süslemeleridir. Avlunun ortasında, oymaları ve bronz bezemeleriyle dikkati çeken ve üstü kırma çatılı bir kubbeyle örtülü olan şadırvan bulunur. Süleymaniye Camisi’nin dört tane minaresi vardır. İç avlunun köşelerine yerleştirilen bu minarelerden öndeki iki tanesinin iki şerefesi vardır. Camiye bitişik olan arkadaki iki minare ise üç şerefelidir ve öndeki iki minareden daha uzundur. Mimar Sinan minare sayısı ile Kanuni Sultan Süleyman’ın İstanbul’un fethinden sonraki 4., şerefe sayısı ile de 10. Osmanlı padişahı olduğunu belirtmek istemiştir. İnce ve uyumlu boyutlarıyla minareler caminin kütlesel görünümüne bir hafiflik verir. Gövdeleri yivli olan minarelerin yivleri arasına oyma süsler yapılmıştır.
Asıl caminin planı kareye yakın dikdörtgen şeklindedir. Boyutları 63x68 metre olan ana mekânın üstü yerden 53 metre yüksekliğinde, 26,5 metre çapında bir kubbeyle örtülmüştür. Bu büyük kubbeyi birbirlerine dört büyük askı kemeriyle bağlanmış dört fil ayağı taşır. Askı kemerlerinden öndeki ile arkadaki, üstlerine yarım kubbeler dayandığı için dışarıdan görünmezler. Öbür iki askı kemerinde ise üçer sıra pencere vardır ve yan sahınları örten irili ufaklı beş kubbenin üzerinden yükselerek Süleymaniye Camisi’nin Haliç’ten bakıldığında göze çarpan o ünlü görünümünü yaratırlar. Ana kubbenin kuzey ve güney yönlerini birer yarım kubbe örter. Doğu ve batı doğrultusundaki ince uzun sahınlarm üstünde ise bir sıra üstüne dizilmiş beşer kubbe vardır. Büyük kubbeyi taşıyan dört fil ayağından biri Baalbek’ten, öbürü İskenderiye’den, üçüncüsü Eski Saray avlusundan, dördüncüsü Fatih’teki Kıztaşı’ndan getirilmiştir.
Süleymaniye Camisi çok kalabalık bir cemaatin toplu olarak ibadet edebileceği geniş ve rahat bir alana sahiptir. Caminin içine girer girmez bu özelliği hemen dikkati çeker. Ayrıca caminin akustiği de son derece iyidir. Büyük kubbenin yanında çıkarılan hafif bir ses öbür taraftan kolayca duyulur. Akustiği sağlamak için Mimar Sinan büyük kubbeye, ağızları içeriye doğru açık, 50 cm derinliğinde, 64 küp yerleştirmiştir. Ayrıca caminin zemininde de sesi yansıtma özelliği olan tuğlalar kullanılmıştır. Süleymaniye Camisi’nin bir başka özelliği de havasının temizlenmesi için yapılmış olan düzenlemedir. Ana kapının içeri açılan bölümünün üstündeki küçük odanın altında, içeriye ve dışarıya doğru açılan dörder tane küçük aralık vardır. Bunların tümü açık tutulduğunda oluşan hava akımı caminin havasını çabucak temizler.
Süleymaniye Camisi’nin bezemeleri de son derece güzel ve göz kamaştırıcıdır. Mihraptaki çiniler motifleri, renkleri ve teknikleriyle 16. yüzyıl Osmanlı çiniciliğinin önde gelen örneklerindendir. Çevresini ve üst bölümlerini kaplayan bu çinilerin ortasında yer alan mermer mihrap tek parça olarak yapılmıştır. Minber, müezzin ve hünkâr mahfilleri de döneminin en ince ve yalın taş işçiliğinin örnekleridir. Ayrıca iç avludaki revak kubbelerinin içi ile ibadet yerindeki kubbeler son derece güzel kalem işiyle bezenmiştir.
