BASKLAR VE BASK BÖLGESİ
Basklar Biskay Körfezi’nin güneydoğu kıyısında özerk Bask Bölgesi’nde yaşarlar. 7.261 kmr’lik bir alanı kaplayan bölge, kuzeydoğuda ve güneyde Pirene Dağları, batıda ise Kantabriya Dağları ile çevrilidir.
Geleneksel Bask Ülkesi yedi ilden oluşur: İspanya’da Vizcaya, Guipuzcoa, Âlava ve Navarra; Fransa’da Labourd, Aşağı Navarre ve Soule.
Birçok uzmana göre Basklar, Batı Avrupa’nın en eski yerlilerinin soyundan gelmektedir. Bask dili Euskara, öbür Avrupa dilleriyle herhangi bir benzerlik göstermez; üstelik köken bakımından, bilinen hiçbir dille akrabalığı yoktur. Basklar’ın 700 bin kişi dolayında olduğu sanılmaktadır. Basklar’ın yaklaşık yüzde 86’sı İspanya’daki illerde, özellikle Guipuzcoa, Vizcaya ve Âlava’da yaşar. Bölgenin nüfusu, Bask olmayanlarla birlikte 2.134.967’dir (1981).
Bölgenin kuzeydoğusu, ılıman ve düzenli yağışlarıyla Atlas Okyanusu iklim özellikleri gösterir. Güneydeki Âlava Havzası’nda ise yarı Akdeniz iklimi egemendir. Sık ormanlı yüksek bölgelerde kömür, bakır, demir ve çinko yatakları vardır. Akarsulardan hidroelektrik enerjisi üretilmektedir. Balıkçılık, çiftçilik ve özellikle koyun yetiştiriciliğinin yanı sıra mısır, şekerpancarı ve şarap üretimi başlıca tarımsal gelir kaynaklarıdır. Bununla birlikte, sanayi de bölgenin iktisadi yaşamında önem kazanmaya başlamıştır. Vizcaya ilinin başkenti Bilbao, bölgenin en önemli sanayi merkezi ve nüfusun en yoğun olduğu kenttir. Bilbao aynı zamanda, İspanya’nın demir ve çelik üretilen en önemli merkezlerinden biridir. Bask Bölgesi’nin öbür büyük kentleri, Bask kültürünün geleneksel merkezi olan Guernica; Guipûzcoa ilinin başkenti ve turistik bir dinlence yeri olan San Sebastiân; Âlava ilinin ve aynı zamanda Bask Ülkesi’nin resmi başkenti Vitoria’dır.
Fransız Baskları ise, Pireneler’in Atlas Okyanusu kesiminde yaşarlar. Bölgenin doğal kaynaklardan yoksun oluşu yüzünden, burada oturanların çoğu Fransa’daki sanayi kentlerine göç etmiştir.
Basklar’ın çoğu iki dil konuşur ve koyu Katolik’tir. Romalılar döneminden beri bozulmadan korumaya çalıştıkları Bask kültürünü oluşturan geleneksel danslar, şiirler ve şarkılar Bask halkı için büyük bir övünç kaynağıdır. İspanyol kültürüne de önem li katkılarda bulunan Basklar, aralarında Miguel de Unanumo (1864-1936) ve Pı'o Baroja (1872-1956) gibi adların bulunduğu, birçok ünlü yazar yetiştirmiştir.
Öteden beri siyasal çalkantıların sürdüğü bölgede 1930’larda baş gösteren Bask ayrılıkçı hareketi, Euzkadi ta Azkatasuna (ETA) adıyla bilinir. Bu sözcükler Bask dilinde Bask Yurdu ve Özgürlüğü anlamına gelir. Bölgenin, 25 Ekim 1979’da seçilen bir parlamentoyla özerk Bask Ülkesi olarak tanınması, bölge halkına yerel yönetim konusunda söz hakkı sağlamıştır.
