Batman
Batman, Büyük bölümü Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde, kuzeydeki küçük bir kesimiyse (Sason ilçesi) Doğu Anadolu Bölgesi sınırları içinde yer alan il. Yüzölçümü 4 694 km², nüfusu 1990 sayımına göre 344 669, merkezi Batman kenti olan Batman ilinin 6 ilçesi vardır: Merkez, Beşiri, Gercüş, Hasankeyf, Kozluk, Sason.
Kuzeyde Muş ve Bitlis, doğuda Siirt, güneyde Mardin, batıda Diyarbakır illeriyle sınırlı olan Batman ilinin kuzey kesimlerinde, Güneydoğu Toroslar adı verilen dağ sıraları yükselir. Bu sıranın Batman ili sınırları içine kalan en yüksek (2 973 m) doruğu Sason dağlarındadır. İl toprakları, Sason dağlarından, güneydeki Dicle vadisine aşama aşama alçalır. Yer yer vadilerle yarılmış bu kesim içinde, Batman ovası gibi düzlüklere de rastlanır. Sonra, Batman ilinin toprakları, Dicle ırmağının güneyinden başlayarak yeniden yükselir ve ilin Mardin iline komşu olduğu kesimde kalker yapılı Mardin-Midyat eşiği yer alır (bu eşiğin büyük bir kesimi, komşu Mardin ilinin sınırları içindedir).
Batman ilinin Doğu Anadolu Bölgesi'nde kalan Sason ilçesi kesimindje kışlar sert geçer. Bu kesimin dışında kalan yerlerde kışları pek soğuk olmayan, ama yazları oldukça sıcak bir iklim egemendir. İl merkezi Batman kentindeki meteoroloji istasyonunun verilerine göre, günümüze kadar ölçülen en yüksek sıcaklık 44,1 °C (18.7.1965), en düşük sıcaklık -19,4 °C'tır (23.1.1968). Aynı istasyonunun ölçümlerine göre, yıllık yağış ortalama 522 mm dolayındadır.
Orman örtüsü açısından yoksul bir ili olan Batman ilinde, özellikle kuzeydeki dağlık kesimde, meşe topluluklarına rastlanır. Ayrıca Sason dağlarının yüksek kesimlerinde kümeler halinde ardıç toplulukları görülür. İlin başlıca akarsuyu, güney kesimde batı-doğu doğrultusunda akan Dicle ırmağıdır; bu ırmağın önemli kollarından olan ve ile adı verilen Batman çayı, bazı kesimlerinde batıdaki Diyarbakır ili ile Batman ili arasında doğal sınırı oluşturur. Dicle'nin başka bir önemli kolu olan Garzan suyu (Yanarsu) da, Batman-Siirt illeri arasında yer yer sınır çizgisini izler.
BATMAN EKONOMİSİ
Batman ilinin ekonomisinde petrol son derece önemli rol oynar. Batman kentinin güneyinde yükseltisi 1 260 m'yi bulan Raman dağındaki petrol araştırmaları ilk sonuçlarını 1940'ta vermiş, bulunan yataklar 1950'ye doğru işletilmeye başlanmıştır. 1951'den sonra Garzan'daki (Siirt ili sınırları içinde) petrol yatakları da işletilmeye başlanınca, üretilen petrolları arıtmak için Batman rafinerisi kurulmuş ve 1966'da genişletilmiştir. Ayrıca, fazla petrolün İskenderun körfezi kıyılarına ulaştırılması için de 1967'de 494 km'lik bir boru hattı hizmete girmiştir. Kozluk ilçesindeki Ulaşlı alanı da, 42 km²'lik bir başka boru hattıyla Batman'a bağlanmıştır.
İlde, petrol sanayisi tesislerinin yanı sıra, kiremit, tuğla ve un fabrikaları da vardır. Yeraltı kaynağı olarak ayrıca, tuz yataklarına da rastlanır (en önemlisi Kozluk ilçesinin Tuzlagözü bucağındaki tuz yataklarıdır).
Tarımda özellikle buğday, mercimek, nohut ve sanayi bitkilerinden tütün (az miktarda) yetiştirilir. Sason, Kozluk ve Beşiri'de, Tekel İdaresi yaprak tütün işleme kuruluşları vardır. GAP projesinin alt projeleri arasında Batman ilini ilgilendirenler (Batman barajı, Kozluk regülatörü, vb.) de bulunduğundan, GAP'ın tamamlanmasından sonra tarımda büyük gelişmeler beklenmektedir.
Hayvancılık, önemli bir ekonomik etkinliktir. Koyun ve kılkeçisinin yanı sıra, tüyleri kahverenkli ve yumuşak olan bir "tiftik keçisi" çeşidi de yetiştirilir. Hayvansal ürünlerden peynir yapımı önemli ölçüde gelişmiştir.
BATMAN ULAŞIM
Haydarpaşa'yı (İstanbul) Kurtalan'a bağlayan demiryolu hattı, 1944'te Batman'a ulaşmış ve uzun süre ilin ulaşımında başlıca rolü oynamıştır. Ama 1950 yıllarının sonunda, ulaşım ağırlığı kara yollarına geçmiştir. İl, hava ulaşımından da yararlanmaktadır