Çivit
Çivit çok eskiçağlardan beri kumaşların boyanmasında kullanılan koyu mavi renkli bir boyarmaddedir. 20. yüzyılın başlarına kadar çivitağacı ve çivitotu gibi bitkilerden elde edilen bu boyarmadde bugün daha çok kimyasal bireşimle (sentezle) yapay olarak üretilmektedir.
Baklagillerden olan çivitağacı gerçekte bir ağaç değil, 2 metreye kadar boylanabilen bir çalıdır. Bu bitkinin lndigofera adıyla ayrı bir cins oluşturan ve sıcak iklimlerde yetişen birçok türü vardır. Küçük yaprakçıklara ayrılmış bileşik yaprakları sapın iki yanında karşılıklı olarak dizilidir. Salkımlar halinde açan çiçeklerin rengi türlere göre pembe, kırmızı, mor ya da sarımsı kahverengi arasında değişir. Çivitağacı tarımı bir zamanlar Hindistan’ın Bengal bölgesinde önemli bir gelir kaynağıydı ve bu bitkiden çıkarılan boyarmadde Hindistan sanayisinin en değerli ürünlerinden biriydi. Hindistan’daki kadar yoğun olmamakla birlikte Çin’de, Cava’da, Meksika’da, Brezilya’da ve Orta Amerika’da da çivitağacı tarımı yapılırdı.
Çivitotu (Isatis tinctoria) ise daha çok Avrupa ve Asya’da yetişen, turpgillerden otsu bir bitkidir. Köke yakın olan dip yaprakları uzun, mızrak biçiminde, gövde yaprakları tüylü, küçük sarı çiçekleri de salkımlar halindedir. Çivit elde etmek için bu bitkilerin taze yaprakları kurutulduktan sonra suda bekletilerek mayalanmaya bırakılırdı. Yapay çivit üretiminin gerçekleştirilmesi ve bir sanayi dalına dönüşmesiyle bitkilerden elde edilen doğal çivit, dolayısıyla çivitağacı ve çivitotu tarımı önemini yitirdi.
İndigo adıyla da bilinen yapay çividi ilk kez 1880’lerde Alman kimyacı Adolf von Baeyer laboratuvarda bireşim yoluyla elde etti. 1897’de sanayi çapında üretimine başlanan ve aynı yıl pazarlanan bu ürün 1907’den sonra hemen hemen tümüyle doğal bitkisel çividin yerini almıştı. Çünkü yapay çividin hem maliyeti daha düşüktü, hem de bu boyarmaddeyle boyanan dokumalarda renk tonu değişiklikleri olmuyordu.
