Didim
Didim, eski adıyla Didyma, Ege kıyılarında, Aydın’ın Söke ilçesine bağlı Yenihisar (Yoran) köyünün yakınında ünlü Apollon Tapınağı’nm bulunduğu yerdir. Apollon Tapmağı Yunan tapınaklarının en büyüğü, ünlüsü ve zengin olanıdır. Ayrıca tapmağa ait kutsal emanetler, hazineler, kutsal kuyu ve kutsal defne ormanıyla da ünlüdür.
Apollon, en büyük Yunan tanrılarından biriydi. Birçok özelliğinin yanı sıra gelecekle ilgili bilgilerin de tanrısıydı. Bu nedenle Didim, çok önemli bir kâhinlik merkeziydi.
Kutsal bir yer olarak bilinen Didim İÖ 494’te Persler tarafından yağmalanıp yakıldı. Büyük İskender İÖ 334’te Milet’i aldıktan sonra tapınağın yönetimini Milet kentine verdi. Milet’in en büyük kâhini de Büyük İskender’i tanrı Zeus’un oğlu olarak ilan etti. Miletliler İÖ 3. yüzyılda başladıkları Apollon Tapınağı’nın yapımını İS 2. yüzyıla kadar sürdürdülerse de bitiremediler. Daha sonra kilise ve başka binaların da eklenmesiyle tapmak Bizanslılar zamanında kışla olarak kullanıldı. Binalar önce yangınla ve 15. yüzyılda bir depremle hasar gördü.
Didim, 16 km uzaklıktaki Milet’e mermer bir yolla bağlıydı. Ayrıca Didim’e denizyoluyla da çok sayıda ziyaretçi gelirdi. Büyük gemilerin bile yanaşabildiği 4 km uzaklıktaki Panormos limanıyla bağlantısının son iki kilometresinde kadın ve erkek heykellerinin bulunduğu kutsal bir yol vardı. Her yıl Apollon onuruna şenlikler düzenlendiğinde ziyaretçiler bu kutsal yoldan Didim’e ulaşırlar, orada yapılan büyük gösterileri izlerlerdi.
Didim’deki ilk Apollon Tapınağı’nın yapım tarihi çok eskidir. Daha sonra yapılan tapınak yanlarda 21, cephede 10 tane İyon düzeninde çift sıra sütunu olan 60 metre x 118 metre boyutlarında görkemli bir yapıydı. Kaidelerinde kabartmalar bulunan sütunlar değişik biçimlerdeydi. Tapınağın dört bir yanı yedi basamaklı bir merdivenle çıkılan platformla çevriliydi. Tanrı heykelinin bulunduğu kutsal mekân, ayaklarla destekli, yüksek duvarlarla çevrili açık bir avluydu.
Apollon Tapınağı ile ilgili ilk araştırmalar 1834’te Fransız gezgin Charles Texier ve İngiliz arkeolog Charles Nevvton tarafından başlatılmıştı. Günümüzde araştırma ve kazılar sürdürülmektedir.
