Iğdır
Iğdır, Kuruluş tarihi oldukça eski dönemlere kadar inen Iğdır kenti, başlangıçta, Büyük Ağrı dağının kuzey yamaçları üstündeki Korgan kalesinin bulunduğu yerde kuruldu. 1064'te Selçuklu sultanı Alparslan'ın Korgan kalesini ele geçirmesinden sonra, sırasıyla Selçukluların, İlhanlIların, Celayirlilerin, daha sonra da Karakoyunluların yönetimine giren Iğdır yöresi XV. yy'da Akkoyunlulara geçti (Akkoyunlu hükümdarı Uzun Haşan, Iğdır ovasını kendisine kışlak yaptı). XVI. yy'ın başlarında kısa bir süre Safevi egemenliğinde de kalan yöre, Yavuz Sultan Selim'in Çaldıran Savaşı'ndan sonra Osmanlı topraklarına katıldı. 1644'teki büyük depremden sonra, ilk kuruluş yeri olan Korgan kalesi çevresi boşaltılarak, yeni kentin temelleri günümüzde bulunduğu yerde atıldı. Yakın tarihte sık sık Rus işgaline uğrayan ve uzun bir süre Rus yönetimi altında kalan Iğdır, 3 Aralık 1920'de imzalanan Gümrü Antlaşması'yla Türkiye'ye geri verildi.
GÜNÜMÜZDE IĞDIR
Cumhuriyetin başlarında bir bucak merkezi olarak "Bayazıt vilayeti"ne bağlanan Iğdır, daha sonra ilçe merkezi yapılarak Kars iline bağlandı. 1992'ye kadar Kars iline bağlı bir ilçe merkezi olmayı sürdürüp, 27 Mayıs 1992 tarihli ve 3 806 sayılı yasayla kurulan aynı adlı ilin merkezi oldu.
Iğdır'ın 1927'de yapılan sayımda 3 716 olan nüfusu daha sonra hızla artarak, 1940'ta 10 000'e yaklaştı (9 465). 1950'de yeniden 7 826'ya gerileyip, 1960'ta ilk kez 10 000'i aştı (12 730). O tarihten sonra sürekli artarak, 1970'te 20 000'i aştı (20 420); 1975'te 30 000'e yaklaştı (29 524); 1990'da 35 000'i aştı (35 858).
Bu nüfus artışına paralel olarak, alanı da genişleyen kent, 1950'den sonra güneydoğu, güney ve güneybatı yönlerine doğru belirgin biçimde yayılmış ve yüzölçümü 1 000 hektarı aşmıştır.
TARİH
Doğu Anadolu Bölgesi'nde il. Yüzölçümü 3 539 km², nüfusu 1990 sayımına göre 142 601, merkezi Iğdır kenti olan Iğdır ilinin 4 ilçesi vardır: Merkez, Aralık, Karakoyunlu, Tuzluca.
Kuzey ve kuzeydoğuda Ermenistan Cumhuriyeti, doğuda ve güneydoğuda Azerbaycan (Nahçıvan özerk bölgesi) ve İran'la sınırlanan Iğdır ilinin kuzey ve kuzey-
doğu kesimleri ovalık, güney kesimleriyse dağlıktır. Güneydeki dağlar, Doğu Anadolu Bölgesi'nin orta kesiminde batı-doğu doğrultusunda uzanan, "Karasu-Aras dağları" adı verilen ("Aras Güneyi dağları" diye de adlandırılır) dağ sıralarının doğu parçalarıdır.
Karasu-Aras dağlarının Iğdır ili sınırları içinde kalan parçaları batıda Perli dağıyla (3 231 m yükselti) başlayıp, doğuya doğru Durak dağı, Zor dağı ve Pamuk dağıyla devam ederek Ağrı dağına kavuşur. Türkiye'nin en yüksek dağı olan Ağrı dağının büyük kesimi Ağrı ilinde bulunmakla birlikte, kuzey yamaçları Iğdır ili sınırları içinde kalır; Batısındaki Pamuk dağından, Pamuk geçidiyle (1 660 m yükselti) ayrılır.
İlin başlıca ovası olan Iğdır ovasının genişliği 1 000 km²'ye yaklaşır. Aras ırmağının taşıdığı alüvyonlar sayesinde toprakları çok verimli olan ovanın (kuzey yarısı Türkiye sınırları dışındadır) deniz düzeyinden yüksekliği batıda 900 m dolayından, doğu kesiminde 800 metrenin biraz altına iner.
Iğdır ovasında 40 yılı aşan süredir gözlemler yapan Iğdır meteoroloji istasyonunun verilerine göre, en soğuk ay ortalaması -3,6 °C, en sıcak ay ortalaması 25,6 °C'tır. Günümüze kadar kaydedilen en düşük sıcaklık -30,3 °C (29.12.1953), en yüksek sıcaklık 41 °C'tır (7.8.1976).
Doğu Anadolu'nun çok az yağış alan köşelerinden biri olan Iğdır ilinde, yıllık yağış tutarı Iğdır kentinde 300 mm'nin altındadır (258 mm); Aralık ilçesindeyse 250 mm'nin de altına iner (229 mm). En yağışlı mevsim ilkbahar (yıllık yağışın % 38'i), en az yağışlı mevsim kıştır (yıllık yağışın % 18'i). Kış mevsiminde az olan yağışlar kar biçiminde düşer. Kar yağışlı günlerin ortalama sayısı 13, yerin karla örtülü olduğu günlerin sayısı 33'tür.
Iğdır ilinde ormanların kapladığı alanlar, yüzölçümüne göre çok azdır. Iğdır ovasının doğal bitki örtüsü step (bozkır) görünüşündedir. Güney kesimindeki dağların yamaçlarında yer yer "huş" ağaçlarına, bazen de bunların arasına karışan "titrek kavak"lara rastlanır.
İlin başlıca akarsuları Türkiye ile Ermenistan Cumhuriyeti arasında sınır oluşturan Aras ırmağı ile kollarından Orta Karasu ve Aşağı Karasu'dur.
EKONOMİ
Iğdır ilinin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır. Tarım bakımından komşu illerden farklı bir özelliği, tarım yelpazesinin çeşitliliğidir. Iğdır ovasının zengin alüvyonlu toprakları ve çevresine göre ılıman olan iklimi, pamuğun yanı sıra, hemen her türlü tarım ürününün yetişmesine elverişlidir. Ovanın geleneksel sanayi bitkisi olan pamuğun yanı sıra, ekimi yeni sayılabilecek şekerpancarı da yetiştirilir. Öbür ürünler arasında ayçiçeği, buğday, arpa, yemlik bitkilerden yonca, korunga, fiğ sayılabilir. Meyvecilik gelişmiştir. En çok üretilen kayısıyı elma, şeftali ve armut izler.
Hayvancılıkta küçükbaş hayvan yetiştiriciliği ağır basar. Hayvancılığın gelişmesinde Aralık ilçesinde 1953'te kurulan "Tarım işletmesinin önemli etkileri olmuştur. Hayvansal ürünlerin başlıcaları arasında kaşar peyniri, yağ, kaymak, deri, yapağı ve kıl sayılabilir.
İl sınırları içindeki en önemli yeraltı gelir kaynağı, Tuzluca ilçesinde bulunan ve ilçeye adını veren tuz yataklarıdır. Sanayi tesislerinin başlıcaları arasında çok sayıda çırçır ve pres atölyeleri ile dokuma fabrikaları ve keçe dokuma atölyeleri sayılabilir.
ULAŞIM
Iğdır, Erzurum ve Kars'tan gelerek Nahçıvan gümrük kapısından sınırlarımız dışına çıkan önemli yol üstünde bulunur. Bu yoldan Iğdır kentinde ayrılan bir yol da, güneye yönelerek Doğubayazıt-Çaldıran-Muradiye üstünden Van'a ulaşır.