Kutsal Kitap
Hıristiyanlık ’ın temel öğretilerini içeren Kutsal Kitap, Eski Ahit ve Yeni Ahit olarak iki bölümden oluşur. Sözleşme, antlaşma anlamına gelen ahit sözcüğü, Tanrı’yla insan arasındaki antlaşmayı belirtmek için kullanılmıştır. Eski Ahit’in İsrailoğulları ile Tanrı arasında var olan ve Hz. İsa’nın çarmıha gerilişiyle sona eren ilk antlaşmayı, Yeni Ahit’in ise İsa’nın yeniden dirilişiyle başlayan ve tüm inananları kapsayan yeni antlaşmayı içerdiğine inanılır.
Yahudiler’in Kutsal Kitap’ım oluşturan Tevrat ve öbür İbrani metinleriyle, Protestan Kilisesi’nce Eski Ahit olarak kabul edilen kutsal metinler birbiriyle çakışır. Katolik ve Ortodoks kiliseleri “gizli kitaplar” anlamında apokrifa denen eski İbrani metinlerinden bazılarını da Kutsal Kitap’ın bir parçası olarak kabul eder. Apokrifa, İbranice yazılı Tevrat'ta bulunmayan ama Yunanca çevirisi olan “Septuagint”te yer alan, kaynağı belirsiz metinlerdir. Tüm Hıristiyanlarca kabul edilen Yeni Ahit ise İsa ve izleyicilerinin yaşamını anlatır.
Kutsal Kitap’ta yer alan Eski ve Yeni Ahit tek elden çıkmış metinler değildir. Her ikisi de uzun bir zaman aralığında, değişik kişilerce yazılmış birçok metnin bir araya getirilmesiyle oluşmuştur. Kutsal Kitap’ta bulunan her ayrı metin kitap olarak adlandırılır. Protestan Kilisesi’nin kabul ettiği Eski Ahit’te toplam 39 kitap bulunur. Museviler’in Tevrat'ında bu, 24 kitaptır. Yeni Ahit ise bütün kiliseler için aynıdır ve 27 kitaptan oluşur.
Eski Ahit
Dünya üzerindeki yaşamdan ve peygamberlerin sözlerinden örnekler vererek Tanrı’nın mesajlarını ve insanlara verilmiş sözlerini içeren Eski Ahit, Museviler’in tarihini anlatır. Onların fetihlerini, yolculuklarım, kentler kurmalarını, Tanrı’nın öğretilerinin kendilerine nasıl ulaştığını ve ona bağlı kalabilmek için gösterdikleri çabayı dile getirir. Birçok şiir, öykü ve ilahi içeren Eski Ahit Tora, Neviim ve Ketuvim olarak üç bölüme ayrılır.
Beş ayrı kitaptan oluşan Tora'yı (Tevrat) Hz. Musa’nın yazdığı düşünülmektedir. İlk metinlerinin yazımına İÖ 13. yüzyılda başlanmıştır. Tora'nın ilk kitabında, Tanrı’nın cenneti ve dünyayı yaratışı, Yahudiler’in çöldeki yaşamı, Yakub soyundan gelenlerin Mısır’a yerleşmesi ve burada 200 yıl boyunca köle olarak kalışı anlatılır. Tanrı, Yakub’a İsrail adını vermiş ve bu kavim daha sonra İsrailoğulları olarak anılmıştır.
İkinci kitapta İsrailoğulları’nm Musa’nın önderliğinde Mısır’dan çıkışı anlatılır. Öyküye göre Musa, Mısır askerlerinden kaçabilmek için Kızıldeniz’i asasını kullanarak ikiye ayırır, İsrailoğulları karşıya geçtikten sonra deniz yeniden birleşir ve onları izleyen askerler boğulur. İsrailoğulları, Tanrı’nın kendilerine vaat ettiği Kenan Toprakları’na ulaşabilmek için 40 yıl yolculuk yaparlar ve Tanrı bu yolculuk sırasında onlara Hz. Musa aracılığıyla On Emir’i gönderir.
Öbür iki kitap Musevi dinine ve Museviler’in uymak zorunda olduğu yasalara ilişkindir. Son kitapta Musa’nın ölümü anlatılır. Tora adını alan bu beş kitap, İÖ 4. yüzyılda Tanrı’nın sözü olarak kabul edilmiştir.
Eski Ahit’in ikinci bölümü olan Neviim'de (“Peygamberler”) İsrailoğulları’nın tarihinden ve peygamberlerden söz edilir.
Bilgelik yazıları ve başka dinsel metinleri kapsayan Ketuvim (“Yazılar”) Hz. Davud’a ait mezmurlar kitabını da içerir. Bu kitap, Kuran'da Hz. Davud’a indiği belirtilen Zebur'la çakışır.
Eski Ahit İbranice, kısmen de İbranice’ye çok benzer bir dil olan Aramca yazılmıştır. Eski Ahit, İÖ 3. yüzyılda İskenderiye’de yaşayan Yahudiler için Yunanca’ya çevrilmiştir. Bu kitap 72 çevirmen tarafından kaleme alındığı için Latince 70 anlamına gelen “septuagint” adıyla anılır.
Yeni Ahit
Hz. İsa ve ilk Hıristiyanlar yaşadıkları dönemle ve kendileriyle ilgili hiçbir yazılı belge bırakmadılar. Yeni Ahit’in büyük bölümünü oluşturan ve İsa’nın yaşamöyküsünü, dinsel öğütlerini, havarileriyle birlikte çıktığı gezileri ve vaazlarını anlatan dört İncil daha sonra yazıldı.
İlk üç İncil (“Matta, Markos ve Luka”), İsa’nın yaşamını benzer biçimde anlatır. Bunlar Yunanca bir sözcük olan ve bir konunun genel ya da ortak yönleri anlamına gelen “Sinoptik İnciller” adıyla anılır.
İlk İncil, İS 65’te Markos tarafından yazıldı. Bu İncil'in İS 65’lerde Roma’da, Hıristiyanların Neron tarafından işkenceyle öldürüldüğü günlerde, Hz. İsa’nın yaşamını ve Tanrı’nın ona verdiği görevleri izleyicilerine aktarmak amacıyla yazıldığı sanılmaktadır.
Aziz Matta ve Aziz Luka, İS 75-90 arasında Markos’un kitabından yararlanarak birer İncil yazdılar. Bunun yanı sıra Markos’un kitabında bulunmayan olay ve öğretilerden de söz ettiler.
Dördüncü Yuhanna İncili öbür üçünden farklıdır ve daha sonra, 1. yüzyılın sonlarında yazıldığı sanılmaktadır. Bu İncil, havarilerden biri olan Yuhanna ya da daha sonra izleyicilerinden biri tarafından yazılmış olabilir. Yuhanna İncili'nin özelliği İsa’nın yaşamından çok, onun dinsel kişiliğini anlatmasıdır.
Yeni Ahit’te bu metinler dışında, Luka’nın yazdığı, Havarilerin İşleri Kitabı, 21 Mektup ve Yuhanna'nın Vahiy Kitabı vardır.
2. yüzyılda bir araya getirilmeye başlanan Yeni Ahit, 397’de Roma İmparatorluğu’nun Hıristiyanlık’ı kabul etmesinden sonra Tanrı’nın sözü olarak ilan edildi. Yeni Ahit çoğunlukla Yunanca, bazı metinler ise Aramca olarak yazılmıştı. Eski ve Yeni ahitler ilk olarak 4. yüzyılda Aziz Hieronymus tarafından Latince’ye çevrildi. Vulgata adını alan bu çeviri 1.000 yıldan uzun bir süre boyunca temel metin olarak kaldı ve Katolik Kilisesi’nin Kutsal Kitap’ı oldu. Reform’un önderlerinden Martin Luther, Kutsal Kitap’ı 1534’te, halkın anlayabileceği bir Almanca’ya çevirdi ve bu çeviri Protestan Kilisesi’nce Kutsal Kitap olarak tanındı.
