Kampuçya
Güneydoğu Asya’da bir ülkedir. Daha önce Kamboçya olarak bilinen bu ülke, 1976’da Kampuçya Halk Cumhuriyeti adını aldı. Kuzeyde Tayland ve Laos, doğuda ve güneyde Vietnam, batıda Tayland Körfezi’yle çevrilidir.
Mekong Irmağı’nın oluşturduğu Tonle Sap Gölü çevresindeki alçak ovalar ülkenin büyük bir bölümünü kaplar. Balık bakımından zengin olan bu gölden, çevresindeki pirinç tarlalarını sulamakta yararlanılır. Kampuçya’da tropik bir muson iklimi egemendir. Yazları yağmurlu, kışları kurak geçer. Kampuçya’nın büyük bir bölümü yağmur ormanlarıyla ve kalın yapraklı bataklık bitkileriyle kaplıdır. Ormanlarda boyu 30 metreyi aşan tropik ağaç türleri vardır. Ülkenin güneybatısıyla Vietnam ve Laos sınırı dağlıktır. Ormanlarda ve su kenarlarında fil, kaplan, pars, ayı, sülün, tavuskuşu ve yılan gibi çok çeşitli hayvanlar yaşar.
Kampuçya’da nüfusun büyük bir bölümünü Khmerler, geri kalanını Hintliler, Daylar, Hint-Malaylar, VietnamlIlar ve Çinliler oluşturur. Halkın büyük bir bölümü köylerde yaşar; tarım, hayvancılık, ormancılık ve balıkçılıkla geçinir. Mekong Irmağı’nın akaçladığı verimli topraklarda yetiştirilen pirinç ülkenin dışarıya sattığı en önemli üründür. Başlıca tarım ürünleri manyok, şekerkamışı, mısır, fasulye, tatlıpatates, portakal, muz ve ananastır. Sanayi başta kauçuk olmak üzere yurtiçinde üretilen tarım ürünlerinin işlenmesine dayanır.
Kampuçya’da resmi din yoktur. Halkın çoğunluğu Budacı’dır. Öteki dinsel grupların başında Müslümanlar gelir.
Tarih
Kampuçya’nın çeşitli uygarlıklara sahne olmuş, köklü bir tarihi vardır. İS 7. yüzyılda bütün Çinhindi Yarımadası’nı egemenlikleri altına alan Khmerler bölgede parlak bir uygarlık kurdular. İS 8. yüzyılın ikinci yarısında yönetim Angkor hanedanının eline geçti. Khmer İmparatorluğu’nun başkenti olan Angkor kentini İS 9. yüzyılda, Hükümdar I. Yaçovarman kurdu. 19. yüzyıla kadar Khmerler ve Daylar arasındaki taht ve hanedan çekişmeleri sürdü; 1860’larda Fransa’nın sömürgesi oldu.
Kampuçya II. Dünya Savaşı’nda Japonya’ nın, savaştan sonra yeniden Fransa’nın egemenliği altına girdi. 1953’te bağımsızlığına kavuşan Kampuçya, Fransa ile Vietnam’ın bağımsızlığı için mücadele eden Viet Minh kuvvetleri arasındaki I. Çinhindi Savaşı’nda (1946-54) Fransızlar’ı destekledi. Savaşın sonunda Fransızlar ve Viet Minh kuvvetlei Kampuçya'yı terk ettiler.
Kampuçya, Güney Vietnam’ı destekleyen ABD ile Kuzey Vietnam’ı destekleyen Çin arasında uzayıp giden savaşta yansız kalmaya çalıştı. 1970’te Devlet Başkanı Prens Norodom Sihanouk ABD tarafından desteklenen General Lon Nol önderliğindeki sağcı güçlerce devrildi. Darbenin hemen ardından Nol’a bağlı hükümet güçleri ile Khmer birlikleri arasında şiddetli bir mücadele başladı.
1975’te devlet başkanı olarak yeniden Pnöm-Penh’e dönen Sihanouk, 1976’da görevinden çekildi. Khmer birlikleri yönetime el koydu. 1976’daki seçimlerde Pol Pot başbakan oldu. Ardından Çin yönetiminin siyasal çizgisini benimseyen Kampuçya Komünist Partisi resmen devlet partisi olarak tanındı. Pol Pot önderliğindeki hükümet döneminde özel mülkiyet, çiftlikler ve sanayi devletleştirildi. 1970’lerde nüfusun ancak yüzde 10’u kentlerde yaşıyordu. Pol Pot hükümeti siyasetine karşı çıkanları şiddetle cezalandırdı. Bu dönemde açlık, salgın hastalıklar ve siyasal kıyımlar yüzünden yaklaşık 3 milyon kişi yaşamını yitirdi.
1979’da Kampuçya’yı işgal eden Vietnam birlikleri Pol Pot yönetimini devirerek, Heng Samrin başkanlığında SSCB’nin desteklediği yeni bir hükümet kurdular. Çin Halk Cumhuriyeti’ne kaçan Pol Pot’un kurduğu direniş örgütüne bağlı Kızıl Khmerler, yeni yönetime karşı gerilla savaşını sürdürdüler. Bu savaşa aşırı sağcı Khmer Ulusal Halk Kurtuluş Cephesi ile Ulusal Ordu da katıldı. Binlerce Kampuçyalı yeniden başlayan savaştan kaçarak Tayland'a sığındı.
1988’de direniş örgütleri ile Heng Samrin hükümeti arasında başlayan uzlaşma görüşmeleri kesin bir sonuca bağlanamadı. Kampuçya’nm ve halkının geleceği bugün de Güneydoğu Asya’daki önemli sorunlardan biridir.
