Pampa
Pampa, Arjantin’in önemli bölgelerinden birini oluşturan verimli ve çok geniş bir ovadır. And Dağları eteklerinin doğusunda ve Arjantin’in kuru, çalılık Gran Chaco bölgesinin güneyinde uzanır. Pampa adı, Keçuva dilinde “ovalar” anlamına gelen pampa sözcüğünden kaynaklanır. Güney Amerika’daki
başka benzer düzlüklere de pampa adı verilir.
Pampa kuzeyde Güney Amerika’nın iç bölümlerinden başlar, güneydeki sarp kıyılarda son bulur. Güneydoğudan kuzeybatıya doğru giderek artan bir eğimle yükselen ve 450 metreye ulaşan Arjantin pampası yaklaşık 760.000 km2’lik bir alanı kaplar. Bölgenin derin, verimli toprakları And Dağları’nın doğu yamaçlarından inen akarsuların ve rüzgârların sürüklediği topraklardan oluşmuştur.
Pampa birbirinden farklı iki iklim bölgesine ayrılır. Batı kesimine kurak pampa, daha nemli olan doğu kesimine ise sulak pampa denir. Sulak pampa ülkenin en verimli tarım alanıdır.
Kuru ve sulak pampa topraklarının büyük bölümünün bitki örtüsünün önceleri bodur çalılar ve kaba otlardan oluştuğu sanılmaktadır. 16. yüzyılda İspanyollar bugün Arjantin olarak bilinen topraklara ayak bastıklarında, Yerliler’in bu bitki örtüsünü avda ve savaşta kolaylık sağlamak amacıyla yaktıklarını gördüler. Bu bölgede bitki örtüsünün sürekli olarak yakılması ve son 1.000-2.000 yılda düşen yağmur miktarının azalması, ağaçların seyrekleşerek otlakların genişlemesine yol açtı.
Yörenin asıl halkı olan Yerliler, Orta And yaylalarındaki İnka İmparatorluğunda yaşayan çiftçilerden farklı olarak, avcılık ve toplayıcılıkla geçinen göçebelerdi. Kendilerine yetecek kadar ekip biçiyor, az sayıda evcil hayvan besliyorlardı. İspanyollar gelirken yanlarında, daha önce bölgede tanınmayan buğday, yulaf, sebze, meyve gibi bitkileri ve at, sığır, koyun, keçi, domuz, tavuk gibi evcil hayvanları getirdiler. Ellerinden kaçıp kurtulan sığır ve atlar açık çayırlarda kısa sürede çoğaldı. Bu sırada Yerliler de ata binmeyi öğrendi.
Yaklaşık 300 yıl boyunca İspanyol yerleşimleri Buenos Aires’in çevresindeki küçük bir bölgede yoğunlaştı. Halkın başlıca uğraşı sığır yetiştiriciliğiydi; ana gelir kaynağı da post, et ve donyağı satışlarıydı. Sığırları güden ve İspanyolların yerleştiği bölgenin ötesindeki ıssız topraklarda Yerliler’le savaşanlar, mestizo denen Yerli-beyaz karışımı melezler ve goşo adı verilen sığır çobanlarıydı.
19. yüzyılın ortasında pampa büyük bir dönüşüm geçirdi. 1879-84 savaşlarıyla geri püskürtülen Yerli kabileleri İspanyollar’a boyun eğdi. 1860’larda başlayan ve Arjantin yönetiminin de desteklediği yeni göç dalgasıyla gelenler daha iyi ürün almak için yeni yöntemler geliştirdiler. Bunun yanı sıra demiryolu yapımı, et işleme ve dondurma tesislerinin kurulması, Buenos Aires’te yapılan derin su limanı ekonomik gelişmeyi hızlandırdı.
Estancia adı verilen büyük sığır çiftliklerinin sahipleri, toprağı işlemek, yonca, keten ve mısır yetiştirmek için başta İtalyanlar olmak üzere göçmenleri çalıştırmaya başladı. Çevresi dikenli tellerle çevrilen bu çiftliklerde çalışan goşolar giderek ücretli işgücü durumuna geldi; atların yerini de traktörler aldı. Günümüzde Buenos Aires gibi kentlerin çevresinde yer alan çiftliklerde ve mandıralarda sebze yetiştirilir, süt ürünleri elde edilir.
